Ünsal Ergel/ANKARA
Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülemez bir durumda olduğuna yönelik eleştiriler üzerine hareket geçen AK Parti kurmayları, başta emeklilik yaşı olmak üzere, emekli aylık bağlanma oranları, aylık-prim hesaplanma, sağlık sistemine ayrılan oranlar, kamu personel kriterleri ve performans kriterleri gibi pek çok düzenleme üzerinde çalışılacak.
Özellikle emekli maaşlarına yönelik yapılan eleştiriler üzerine sosyal güvenlik sistemini masaya yatıran AK Parti, sorunun kökünden çözümlenmesi için yeni bir reform çalışma başlattı. Çeşitli uzmanların emeklilik sisteminin bu şekli ile sürdürülemez olduğunu vurguladığı eleştirileri de dikkate alan AK Parti yönetimi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileriyle beraber ortaklaşa çalışarak yeni bir reform paketi öneresini Cumhurbaşkanlığı’na sunacaklar.
Emekli maaşlarındaki adaletsizlik
Son dönemde sıklıkla gündeme gelen sosyal güvenlik açıklarının ve sosyal destekler nedeniyle ödenen prim/gün sayısına bakılarak, emekli aylıklarındaki adaletsizliğin arttığına ilişkin eleştirilere çözüm bulmak için AK Parti harekete geçti.
Özel çalışma ekibi
Emekli maaşlarına yönelik yapılan tüm iyileştirme çalışmalarının bu kesimde bir memnuniyet yaratmaması hükümeti kesin çözüm bulunması için sosyal güvenlik sisteminde reform çalışması başlatmasına neden oldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler ile Genel Başkan Vekilleri Mustafa Elitaş ve Efkan Ala öncülüğünde kurulan bir komisyon çözüm için tüm formülleri araştırmaya başladı. Kapsamlı bir reform çalışması için bürokratlardan da destek alan komisyon, SGK kapsamındaki aksayan tüm yönleri masaya yatıracak.
Aynı ekibin, sosyal güvenlik reformunun yanı sıra kamu personel rejiminde aksayan yönlere ilişkinde detaylı çalışma yaptığı da öğrenildi.
Bütçe disiplinini bozmadan
AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, emekli maaşlarının tabanında yapılan iyileştirmeye ilişkin yaptığı değerlendirmede bu konuya da değinerek, “Önümüzdeki dönem inşallah emeklilik sisteminde daha dengeli, adil bir uygulamayı hayata geçirmemiz gerekiyor. Bunun için bir gelir kalemi oluşturmak lazım. Bütçe disiplinini bozmadan bir sistem inşa etmek lazım. O konuda da çalışmalarımız devam ediyor” demişti.
1,7 kişi 1 emekliye bakıyor
AK Partili kurmayları, şu anda 16 milyon 180 bin emekliye karşılık, SGK’ya kayıtlı 27 milyon 500 bin prim ödeyen vatandaşın bulunduğunu hatırlatırken, “Oran 1.7’ye tekabül ediyor. Yani 1.7 çalışan, 1 emekliye bakıyor. Bu rakam gelişmiş Avrupa ülkelerinde 3’e 1; hatta bazı ülkelerde 4’e 1. Yani 4 çalışan bir emekliye bakıyor. Bu durum sosyal güvenlik açısından sürdürülebilir değil” yorumunu da yapmışlardı.
Sağlık harcamaları 1 trilyonu aştı
Aynı zamanda sosyal güvenlik sistemi üzerinden karşılanan sağlık harcamalarının bütçeye getirdiği yük de her geçen gün arttığının altını çizen yetkililer, halen giderin 1 trilyon TL’yi aşmış durumda olduğunu belirtilerek, kapsamlı reformun kaçınılmaz olduğunu söylediler.
EYT, sistemi kilitledi
Özellikle son dönemde emeklil sisteme giren 4.5 milyon EYT’linin getirdiği yük ve her geçen gün baskının arttığını ifade eden AK Partili yetkililer, yapılacak reformun her geçen gün daha önem kazandığına da dikkat çekiyorlar. Yapılan çalışma, sosyal güvenlik reformuyla birlikte kamu personel rejimi reformu ve sağlık reformunu da içerecek.
Hangi adımlar atılacak
Sosyal güvenlik ve kamu personeli reformları için düşünülen adımlar ise şöyle sıralanıyor:
-Yaş düzenlemesi:
En son 2008’de yapılan reformdan sonra sisteme yeni giren bir kişi için emeklilik yaşı erkek ve kadınlarda 65 ancak kademeli emeklilikle emeklilik yaşı daha aşağı düşebiliyor. Yeni çalışmada Avrupa ülkeleri örnek alınarak emeklilik yaşının koşulsuz olarak erkeklerde 68, kadınlarda 65’e çıkarılması düşünülüyor.
-Tüm sigortaların birleştirilmesi:
SGK’nın yeniden yapılandırılması kapsamında geçmişten bu yana gelen farklı uygulamaların tek mevzuat altına alınması ancak SGK altında yine memur, SGK ve Bağ-Kur, isteğe bağlı sigorta gibi alt kategorilerin devam etmesi düşünülüyor. Staj sigortası gibi uygulamalarla ilgili de çalışma yapılacak.
-Kamu personel rejimi
Sosyal güvenlik reformuyla birlikte kamu personel rejiminde de reforma gidilecek. Devlet memurlarının kategorileri yeniden düzenlenecek, sistem daha sade hale getirilecek. Aynı zamanda yıllardır konuşulan ancak bir türlü hayata geçirilemeyen memurlar için performans kriteri getirilecek. Bununla herkesin eşit ücret alması değil, nitelikli personelin teşvik edilmesi amaçlanacak.
-Emekli maaşlarında adalet
Emekli aylıklarında prim/gün adaleti sağlanacak. Ödenen prim gününe ve prim miktarına bağlı olarak emekli maaşlarında adalet sağlanacak. En düşük emekli maaşına son yapılan Hazine desteği ödemesi adaleti sağlamadığı gibi daha fazla prim ödeyenle en düşük primden emekli olanların aylıklarını neredeyse eşit hale getirmişti. Bu gibi uygulamaların önüne geçilmesi için düzenleme yapılacak.
-Sosyal destek uygulaması
En düşük emekli maaşına seyyanen zam uygulamasına son verilecek. Bunun yerine sosyal destek uygulaması hayata geçirilecek. Bu uygulama yapılırken, genel kriterler yerine hane halkının toplam gelirine ve emeklinin ek gelirinin olup olmamasına bakılacak.
-Aylık bağlama oranı düzenlecek
Aylık bağlama oranları yeniden düzenlenecek. Aylık bağlama oranlarında daha adil bir uygulama sağlanacak. Yüksek prim ödeyen emeklilerin yıllar içinde aylıklarının enflasyon karşısında erimesinin ve zaman içinde yapılan farklı uygulamalarla ortaya çıkan maaş adaletsizliğinin önüne geçilecek.
-Sağlık harcamaları
Sağlık harcamalarının bütçeye yükü 1 trilyon TL’nin üzerine çıktı. Sağlık sistemine de neşter vurulacak. Harcamaların azaltılırken, daha etkili bir sistem inşa edilecek. Emeklilik sisteminden sağlık kalemine ayrılan ödenekler arttırılacak.
-Farklı sigorta ödemeleri kaldırılacak
Emeklilik sisteminde farklı sigorta kollarına tabi olanlar arasında büyük farklılıklar bulunuyor. Örneğin, tarım sigortalılarının 15 gün prim ödemesi 30 gün sayılıyor. Bu tür adaletsiz uygulamaların önüne geçilecek.
-Asgari ücretin altına düşmesi sağlanacak
En düşük emekli maaşının asgari ücretten düşük olmaması sağlanacak. 3600 gün prim ödeyen bir emekli ile 7200 gün prim ödeyen bir emeklinin aynı maaşı alması gibi uygulamaların önüne geçilecek.
Erdoğan’a sunulacak
Yeni yasama yılına başına hazır edilmesi planlanan bu reform paketinin tüm içeriklerinin tamamlanmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulacağı da bildirildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önerilerine göre son şeklinin verileceği belirtilen reform paketinin yasal alt yapılarının hazırlanmasının ardından da Meclis’e sunulacağı ifade edildi.
