ARZU ERDOĞRAL / HABER MERKEZİ
İstanbul’un Beşiktaş ilçesindeki gelişmeler siyasi gündemi de etkilerken, Sayıştay’ın Beşiktaş’la ilgili son raporu ortaya çıktı. Raporda, Beşiktaş Belediyesi’nin birçok hukuksuz, usulsüz ve kuraldışı iş yaptığı tespit ediliyor.
İki dönemdir bu görevde olan Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla önce gün 47 zanlıyla birlikte gözaltına alınmıştı.
KASIM 2024 TARİHLİ RAPOR
Samimi Haber’in ortaya çıkardığı Sayıştay Raporu, Akpolat’ın ilk başkanlık dönemindeki 2023 yılıyla ilgili. Sayıştay’ın Beşiktaş denetimi 2023’te gerçekleştirilmiş ancak raporun yazımı ve yayımlanması Kasım 2024’te gerçekleşmiş.
Raporda, Beşiktaş Belediyesi’yle ilgili bulgular 56 başlık altında toplanmış, ayrıca “ek bulgular” da sıralanıp ilgili belediyedeki hukuka/yasaya aykırı uygulamalar ortaya konmuş.
RAPOR USULSÜZLÜK BULGULARIYLA DOLU
Rapor boyunca çok sayıda yasadışı, kural dışı, usul dışı duruma ilişkin tespitler sıralanıyor. Bunlar arasında, Samimi Haber’in özel haberlerle ortaya koyduğu, Aziz İhsan Aktaş’ın Bilginay firmasına verilen araç kiralama işleriyle ilgili bulgular da var.
160 sayfalık rapor boyunca 56 maddede ve ayrıca “ek bulgular” bölümünde ayrıntılarıyla anlatılan yasa dışı, kural dışı, usulsüz durum, ihale, alım, satım vb. durumlar, Rıza Akpolat döneminin Beşiktaş’ında işlerin hukuksal açıdan ne denli “sıkıntılı” olduğunu fazlasıyla ortaya koyuyor.
DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAĞI BULGULAR
56 maddede sıralanan bulgular arasında önce, “denetim görüşünün dayanağı bulgular” başlığı altında şu iki madde sıralanıyor:
1. İlk defa muhasebe kaydı yapılan ve maliyet bedeli belli olmayan bazı taşınmazların rayiç değerleriyle muhasebeleştirilmemesi ve taşınmazların muhasebede kayıtlı değerlerinin güncellenmemesi
2. Genel hizmet alanlarının iz bedeli üzerinden kayıt altına alınmaması.
54 MADDELİK BULGULARDA YOK YOK!
Rapor boyunca ayrıntılarıyla ortaya konan 54 maddelik “diğer bulgular” bölümünde, ana başlıklarıyla şu tespitler yapılıyor:
1. İleri Vadeli Çek Düzenlenmesi ve Bu Suretle Borç Stokunun Borçlanma Sınırının Üzerinde Yer Alması.
2. İdarenin Borçlarını Ödeme Hususunda Ödeme Güçlüğü Çekmesi ve Bazı Gelirlerinin Haczedilmesi.
3. Vergi Borcu Bulunan Bazı Yüklenicilerden Kesilen Tutarların Vergi Dairesine Ödenmeksizin Emanetler Hesabında Tutulmasına Karşın Firmalara Çek Vererek Ya Da Nakit Olarak Hakediş Ödemelerinin Yapılması.
4. Sosyal Güvenlik Prim Borcu Bulunan Bazı Yüklenicilere Sosyal Güvenlik Kurumu'na Ödeme Yapılmadan Çek Vererek Ya Da Nakit Olarak Hakediş Ödemelerinin Yapılmaya Devam Edilmesi.
5. Taşınmazların Cins Tashihlerinin Yapılmaması.
6. Üçüncü Kişilerden Kiralanan Taşınmazların Kira Bedellerinin Zamanında Ödenmemesi ve Söz Konusu Hususun Çeşitli Aksaklıklara Sebebiyet Vermesi.
7. Kamulaştırmasız El Atma Ödemelerinin Zamanında Yapılmaması ve Ek Mali Külfete Katlanılması.
8. İmar Planlarında Kamunun Kullanımına Bırakılan Yerlerin Özel Siteler Tarafından İşgal Edilmesi.
9. İdare Taşınmazlarının Ecrimisil Karşılığı Kullandırılması ve Ecrimisil Tahsilatlarının Düşük Olması.
10. Kaldırım, Yol, Otomatik Vezne Makinesi Alanı ve Büfe Yerlerinin Geçici İşgal Harcı Alınarak Kullandırılması.
11. Belediyenin Tasarrufunda Bulunan Genel Hizmetlere Ayrılmış Alanların Bazılarının İşgalinden Ecrimisil Yerine İşgaliye Alınması.
12. Genel Aydınlatma Kapsamındaki Aydınlatma Tesislerinin İlgili Dağıtım Şirketine Devredilmemesi.
13. Belediyeye Ait Taşınmazların Derneğe ve Amatör Spor Kulüplerine Tahsis Edilmesi.
14. İdarenin Kiracısının Kiraladığı Alanın Dışına Taşması.
15. İdare Taşınmazlarından Bazılarının Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarına 25 Yılın Üzerinde Tahsis Edilmesi.
16. Duran Varlıklar Amortisman Defterinin Tutulmaması.
17. İmar Kanunu Kapsamında Kesilen Cezaların Bazılarının Usul Yönünden İptal Edilmesine Karşın Belediye Encümeni Tarafından Yeni Bir Karar Alınarak Cezanın Tesis Edilmemesi.
18. Belediye Encümeni Tarafından Kesilen İdari Para Cezalarının Tahsilatının Düşük Düzeyde Kalması.
19. Büyükşehir Belediyesi tarafından İdareye Bağışlanan Asfaltın Kabulüne ve Kullanımına İlişkin Herhangi Bir Tevsik Edici Belge Düzenlenmemesi ve Muhasebe Kayıtlarına Alınmaması.
20. Üçüncü Kişilere İhale Edilerek Kiralanması Gereken Bazı Reklam Alanlarının Asma Tahsis Ücreti Karşılığında Kullandırılması.
21. İdare Verilerine Göre İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Bulunan Bazı İşyerlerinin Hali Hazırda Faaliyetlerine Devam Etmemesi ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Bulunan İşyerlerinin Kontrolünün Yapılmaması.
22. İdare Sınırları İçerisinde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmaksızın Faaliyette Bulunan İşletmelerin Olması ve Bu İşletmelerin Faaliyetlerinin Devamına İzin Verilmesi.
23. İlçe Sınırlarında Aktif Faaliyet Gösteren Bazı İş Yerleri İçin İlan ve Reklam Vergisi ile Çevre Temizlik Vergisi Mükellefiyetinin Kurulmaması.
24. Emlak Vergisi Tarh ve Tahakkuk İşlemlerinde Bina İnşaat Sınıflarının Sağlıklı Bir Şekilde Belirlenmemesi.
25. Hazineye Ait Taşınmaz Malların Satış Bedellerinin Tahsil Edilen Kısmından Büyükşehir Belediyesince Alınan ve Geçmiş Yıllara Ait Olan %10’luk Payların Söz Konusu İdareden Talep Edilmemesi.
26. Peşin Tahsil Edilmesi Gereken Harç Gelirlerinden Bazılarının Tahsil Edilmemesi.
27. Büyükşehir Belediyesi Tarafından İdareye Gönderilmesi Gereken Payların Gönderilmemesi ve Alacağın Takibinin Yapılmaması.
28. Haczedilemeyen Gelirlerin Ayrı Banka Hesaplarında İzlenmemesi.
29. Ulusal Bayram Günlerinde Çalışacak İşletmelere İlişkin Ruhsat Verme İşlemlerinin Yapılmaması.
30. Yıllık Personel Giderleri Toplamının Kanunda Belirtilen Sınırı Aşması.
31. Kadrosu Dolu Olan Müdürlüklere Sürekli Vekâlet Ettirilmesi.
32. İşçilerin Yıllık Ücretli İzinlerinin Kanuna Uygun Olarak Kullandırılmaması.
33. Sosyal Denge Sözleşmesine Mevzuatında Belirtilenin Dışındaki Konularla İlgili Hükümlerin Konulması ve Emeklilik Tazminatı Ödemesi Öngörülmesi.
34. Çöp Toplama, Nakli ve Kent Temizliği Araç Kiralama Hizmet Alım İşi İhalesinde Hatalı Uygulamalar Bulunması.
35. İdarenin “Otobüs, Minibüs ve Servis Aracı Kiralama İşi” Hizmet Alım İhalesine İlişkin Hatalı Uygulamalar Bulunması.
36. 2023 Yılı Uzaktan ve Yüz Yüze Eğitim Hizmet Alımı İşi’nde Rekabeti Kısıtlayıcı Hükümler Bulunması.
37. Doğrudan Hizmet Alımı Kapsamında Çalıştırılan Personele İlişkin Olarak Belediye Şirketine Hakedişlerin Eksik Ödenmesi.
38. İhalelere Karşı Verilen Şikâyet Başvuru Dilekçelerinin Bazılarında Gerekçe Belirtilmeden İtirazların Reddedilmesi.
39. Hizmet Alımlarına İlişkin Oluşturulan Yaklaşık Maliyet Hesap Cetvellerinin Hatalı Olması.
40. İdarenin Araçlarına İlişkin Tescil Kayıtları, Envanter Kayıtları ve Muhasebe Kayıtlarının Birbiriyle Uyumsuz Olması.
41. Sayıştay İlamlarının İnfaz Edilmemesi.
42. Otopark Hesabında Toplanan Meblağın Otopark Yapımı Yerine Cari Harcamalarda Kullanılması.
43. Kazı Bedellerinin İdarenin Cari Harcamalarında Kullanılması.
44. Emanet Niteliğinde Olmayan Tutarların Emanetler Hesabına Kaydedilmesi.
45. Aile Cüzdanlarının Alımı ve Kullanımına İlişkin Hatalı Uygulamaların Bulunması.
46. Kalkınma Ajansına Aktarılacak Payların Aktarımlarının Zamanında Yapılmaması.
47. Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payının Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına Gönderilmemesi.
48. Genel Bütçeye Aktarılması Gereken 2018 Yılı ve Öncesine Ait Asgari Ücret Destek Primlerinin Aktarımının Yapılmayarak İdarenin Emanet Hesaplarında Tutulmaya Devam Edilmesi.
49. Bütçe Emanetleri Hesabında Kayıtlı Tutarların Mevzuatta Belirtilen Sıraya Göre Ödenmemesi.
50. Belediye Meclisince Belirlenen Ücret Tarifelerinde Katma Değer Vergisine İlişkin Açıklama Yapılmaması.
51. Kadınlar ve Çocuklar İçin Açılması Zorunlu Olan Konukevlerinin Açılmaması.
52. Vergi ve Primler ile Kamu İdarelerine Ait Payların Mevzuatta Öngörülen Sürelerde Ödenmemesi Nedeniyle Bütçeye Ek Faiz Yükü Getirilmesi.
53. Kredi Kartı Tahsilatlarının Kurum Hesaplarına Aktarılma Süresinin Mevzuatta Yer Alan Azami Süreden Uzun Belirlenmesi.
54. Yurt ve Kreş İşletmeleri İçin İdare Bütçesinden Harcama Yapılması.
ARAÇ KİRALAMA İŞİNDE YASAYA AYKIRILIK
Samimi Haber’in özel haberlerle gündeme getirdiği araç kiralama işiyle ilgili de, bulguların 34. ve 35. maddelerinde çeşitli usulsüzlükler sıralanıyor. Samimi Haber, Rıza Akpolat’ın gözaltına alınması sürecinde yaptığı özel haberlerle, Aziz İhsan Aktaş’a ait Bilginay firmasına verilen araç kiralama işlerindeki fahiş rakamları, usulsüzlükleri ortaya koymuştu. Sayıştay’ın bu raporu da, ihalelerdeki usulsüzlükleri ortaya koyarak, Samimi Haber’in haberlerini doğruluyor.
Raporda, araç kiralama işiyle ilgili olarak şu tespitler yapılıyor: “İdare tarafından ihale edilen “Çöp Toplama, Nakli ve Kent Temizliği Araç Kiralama Hizmet Alım İşi”ne ilişkin olarak; şartları oluşmadığı halde pazarlık usulü ile ihaleler yapıldığı, ihale komisyonu kararında belirlenen şartlardan farklı hükümlerle sözleşme imzalandığı, bazı hakediş ödemelerinde fiyat farkı ek kesin teminatlarının eksik alındığı, hakediş raporlarında usulüne uygun olmayan düzeltmelerin bulunduğu görülmüştür”.
AÇIK İHALE DEĞİL, PAZARLIK!
“Şartları oluşmadığı halde pazarlık usulü ile ihaleler yapılması” başlığı altında ise, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na aykırı ihaleler yapıldığının belirlendiği, kanun gereği olan açık ihale usulü yerine, yasal şartları oluşmadığı halde pazarlık usulüyle ihale yapıldığı ortaya konuyor. Bu başlık altında ayrıca, yasaya uymayan başka uygulamalar da tespit edilip ortaya konuyor.
İHALE BEDELİ KARARDA FARKLI, İMZADA FARKLI
Yasaya aykırılıkla ilgili skandal niteliğinde bir başka bulgu da, raporun bulgularının 35. maddesinde dile getiriliyor. Buna göre, ihale komisyonunun kararında belirtilen ihale bedelinden farklı bir bedelle sözleşme imzalanmış. Bu bölümde şu tespitlere yer veriliyor:
“İdare tarafından ihale edilen 2023/482146 ihale kayıt numaralı “Beşiktaş İlçesi 01/07/2023-30/09/2024 Tarihleri Arası Çöp Toplama, Nakli ve Kent Temizliği Araç Kiralama İşi” hizmet alım ihalesinin ihale komisyonu kararında, ihalenin 195.786.970,00 TL bedelle ve 15 aylık sözleşme süresiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif veren firma üzerinde bırakılması kararlaştırılmasına rağmen, sözleşmenin 169.681.980,00 TL bedelle ve 13 aylık sözleşme süresi üzerinden imzalandığı görülmüştür”.
26 MİLYON TL NEREYE GİTTİ?
Komisyon kararındaki 195 milyon 786 bin lira ile, sözleşme üzerinde bulunan 169 milyon 681 bin lira arasında 26 milyon liradan fazla bir fark bulunuyor. Beşiktaş Belediyesi’nin, ihale komisyonu kararındaki 195 milyon 786 bin liralık bedeli, neden 169 milyon 681 bin liraya indirerek sözleşmeyi imzaladığı, aradaki 26 milyon liradan fazla farkı, ihaleyi alan firmaya hiçbir gerekçe olmadan neden bıraktığı bilinmiyor.
BAZI USULSÜZLÜK BULGULARI
Raporda, Beşiktaş Belediyesi’nin icraatlarındaki usulsüzlükler, yasadışılıklar saymakla bitmiyor. Bunlar arasında; ihale kapsamındaki bazı hakediş ödemelerinde fiyat farkı ek kesin teminatının eksik alınması, hakediş raporlarında usulsüz düzeltmelerin yapılması da sayılıyor.
Belediye işlerinde kullanılmak üzere otobüs, minibüs ve servis aracı kiralama işiyle ilgili bulgular arasında da, alım ihalelerindeki yasaya uygun olmayan uygulamalar belirleniyor.
Bu uygunsuzlukların bazıları şöyle sıralanıyor: “İdarenin “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak üzere Otobüs, Minibüs ve Servis Aracı Kiralama İşi”nde; ihale kapsamında kiralama yoluyla personel servis hizmeti ihdası için, yönetmelikte belirtilen bilgi ve belgelerle Bakanlığa (Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı) başvurularak izin alınmadığı, kiralama suretiyle personel servis hizmetinde kullanılacak araçların yaklaşık maliyetinin tespitinde, ilgili esnaf odasının belirlediği servis ücret tarifelerinin dikkate alınmadığı, işin devamı sırasında sözleşmeye eklenen yeni birim fiyatın iş kalemi artışı olarak değerlendirildiği ve yeni birim fiyat maliyet analizinin yapılmadığı görülmüştür”.
TAŞINMAZLAR DERNEKLERE MEVZUATA AYKIRI TAHSİS EDİLMİŞ
Belirlenen birçok usulsüzlükten biri de taşınmazların tahsisi. Bu noktada raporda; “Belediye tarafından kamu kurum ve kuruluşları dışındaki tüzel kişiliklerden olan derneğe, amatör spor kulüplerine mevzuata aykırı taşınmaz tahsisleri yapıldığı görülmüştür” deniyor.
