31 yıl önce bugün Sivas’ta Madımak Oteli’nde 33’ü Pir Sultan Abdal Şenlikleri için şehirde bulunan yazar, şair ve sanatçı; 2’si de otel çalışanı olmak üzere 35 yurttaş yaşamlarını yitirdi.
Olay 31 yıl önce 35 yurttaşa mezar olan otelin adıyla anılıyor: Madımak Katliamı.
Otelde, Pir Sultan Abdal Şenlikleri için kentte bulunan Metin Altıok, Hasret Gültekin, Asım Bezirci, Nesimi Çimen gibi ünlü sanatçı ve yazarlar da can verdi.
Linç edilme korkusuyla otelden çıkamadılar
Radikal İslamcı kalabalık bir grup tarafından çıkarılan yangında can verenlerin kimi dumandan boğularak kimi de yanarak yaşamını yitirdi. Dışarıdaki kalabalık tarafından linç edilme korkusuyla otelden çıkamadılar.
Yangından can veren yazar ve sanatçılar, Sivas’a dört gün sürecek şenlikler için gelmişlerdi. Kitaplarını imzalayacak, söyleşiler düzenleyecek, şarkılar söyleyeceklerdi. Katliam, şenliğin ikinci gününde meydana geldi.
Olay planlı mıydı?
Cuma gününe denk gelen etkinliğin ikinci gününde Cuma namazından çıkan radikal İslamcı grup etkinliğin yapıldığı alana doğru yürüyüşe geçti.
"Sivas laiklere mezar olacak" sloganlarıyla yapılan yürüyüşte ‘Halk Ozanları’ heykeli yıkıldı ve yerlerde sürüklendi. Sayıları giderek artan gruba güvenlik kuvvetlerinin herhangi bir müdahalede bulunmaması bugün bile eleştiri konusu.
Kalabalık akşam saatlerine doğru 15 bin kişiyi buldu. Otelin önünde toplanan binlerce binayı taşlayarak camları kırdı, birkaç saat içinde otel önündeki araçlar ateşe verildi ve son olarak da otelden alevler yükselmeye başladı.
İtfaiye yangını söndürmek için yetersiz kaldı ya da bazı iddialara göre yangına geç müdahale edildi. Dönemin siyasileri eylemin münferit olduğu iddiasında bulunsalar da planlı olup olmadığına ilişkin tartışmalar hala devam ediyor.
33 sanık müebbet hapse mahkûm edildi
Elim olayın hemen ardından 35 kişi gözaltına alındı. Sonrasında gözaltı sayısı 190’a kadar yükseldi ancak 66 kişi serbest bırakıldı ve geri kalanlar "Laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışmak" suçuyla Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde (DGM) 1 yıl boyunca yargılandı. "Sivas davası" olarak tarihe geçen mahkeme sonucunda 22 sanık 15’er yıl, 3 sanık 10’ar yıl, 54 sanık 3’er yıl, 6 sanık 2’şer yıl hapisle cezalandırıldı. Yargılananlardan 37’si beraat etti.
Takip eden yıllarda Yargıtay, DGM kararını bozdu ve sanıklar yeniden yargılandı. 1998’de onaylanan yeni kararda 33 sanık idam, 14 sanıksa 15 yıla kadar değişen hapis cezalarına çarptırıldı. Ancak idam cezaları usul noksanlıkları nedeniyle bozuldu. Usul eksiklikleri giderildikten sonra 2000 yılında yeniden idam cezasına çarptırılan 33 sanık 2002’de idam cezasının kaldırılmasıyla müebbet hapse mahkûm edildiler.
Sanık avukatları milletvekili ve bakan oldular
Sanık avukatlarından birçoğu daha sonra milletvekilliği ve bakanlık gibi pozisyonlarda bulundular. Bu durum da kamuoyunda sıkça eleştiri konusu oldu. Geçen zaman içinde gerçekleşen tahliyelerle hapisteki kişi sayısı 33’e kadar düştü.
Katliamın kilit isimlerinden 8 sanıksa 1997’deki bozma kararı sonrasında firar ederek kayıplara karıştı. Bunlardan biri de davanın bir numaralı sanığı Sivas Belediye Meclisi Üyesi Cafer Erçakmak.
2011 tarihinde Sivas’ta kalp krizi sonucu öldüğü öne sürülen ve gizlice Yukarı Tekke Mezarlığına defnedildiği söylenen Erçakmak hakkındaki dava öldüğü gerekçesiyle düşürüldü. Mağdurların avukatları DNA testi talep etti ve mezardaki kişinin yüzde 99.9 Erçakmak olduğu tespit edildi.
Dava 2014’te zaman aşımına uğradı
Son olarak Sivas Davası 2014 yılında zaman aşımına uğradı, tüm dava kapatıldı. Bu olay sonrası sivil toplum kuruluşlarının ve partilerin “insanlık suçlarında zaman aşımının kaldırılması” talebinde bulunması üzerine mahkeme başkanı, “İnsanlık suçunda zaman aşımı olmaz ama bu suçu işleyenler kamu görevlisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir” açıklamasında bulundu.
Sivas katliamının ardından Madımak Oteli’nin alt katına bir kebapçı açılması tepkilere neden oldu ve bu tepkiler nedeniyle 2010 yılında kebapçı kapatılarak otel kamulaştırıldı. 2011 yılındaysa bina 'Sivas Bilim ve Kültür Merkezi' haline getirildi.
Katliamda yaşamını yitirenler:
• Muhlis Akarsu – 45 yaşında, sanatçı
• Muhibe Akarsu – 45 yaşında, Muhlis Akarsu’nun eşi
• Gülender Akça – 25 yaşında
• Metin Altıok – 53 yaşında, şair, yazar, felsefeci
• Mehmet Atay – 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
• Sehergül Ateş – 30 yaşında
• Behçet Sefa Aysan – 44 yaşında, şair
• Erdal Ayrancı – 35 yaşında
• Asım Bezirci – 66 yaşında, araştırmacı, yazar
• Belkıs Çakır – 18 yaşında
• Serpil Canik – 19 yaşında
• Muammer Çiçek – 26 yaşında, aktör
• Nesimi Çimen – 62 yaşında, şair, sanatçı
• Carina Cuanna Thuijs – 23 yaşında, Hollandalı akademisyen
• Serkan Doğan – 19 yaşında
• Hasret Gültekin – 22 yaşında şair, sanatçı
• Murat Gündüz – 22 yaşında
• Gülsüm Karababa – 22 yaşında
• Uğur Kaynar – 37 yaşında, şair
• Asaf Koçak – 35 yaşında, karikatürist
• Koray Kaya – 12 yaşında
• Menekşe Kaya – 15 yaşında
• Handan Metin – 20 yaşında
• Sait Metin – 23 yaşında
• Huriye Özkan – 22 yaşında
• Yeşim Özkan – 20 yaşında
• Ahmet Özyurt – 21 yaşında
• Nurcan Şahin – 18 yaşında
• Özlem Şahin – 17 yaşında
• Asuman Sivri – 16 yaşında
• Yasemin Sivri – 19 yaşında
• Edibe Sulari – 40 yaşında, sanatçı
• İnci Türk – 22 yaşında
