UAD: İsrail, tüm Filistin topraklarında işgalci
Uluslararası Adalet Divanı (UAD), işgal altındaki Filistin topraklarının parçalanmış ayrı bölgeler değil, tek bir bölgesel birim olduğu bulgusunu ortaya koyarak, İsrail'in Gazze, Doğu Kudüs ve Batı Şeria'da işgalci olduğunu belirtti.
İsrail'in işgal ettiği Filistin topraklarındaki uygulamalarının “hukuki sonuçlarına” ilişkin danışma görüşü, UAD Başkanı Lübnanlı Yargıç Nawaf Salam tarafından halka açık oturumda açıklandı.
UAD’nin "danışma görüşü verme yetkisi” mevcut
Salam, öncelikle mahkemenin görüş verme yetkisi ve görüşü vermeyi red etme konusunu gerekçeleriyle açıklayarak, mahkemenin "danışma görüşü verme yetkisi olduğunu" belirtti.
Nawaf, mahkemenin, BM Genel Kurulundan gelen sorunun hukuki bir soru olduğunu ve bu soruya ilişkin danışma görüşü vermemesi için geçerli neden bulunmadığını kaydetti.
Mahkeme, görüşü istenen konunun, ABD ve İngiltere gibi ülkelerin iddia ettiği gibi iki tarafı ilgilendiren bir mesele değil, tüm BM Genel Kurulunu ilgilendiren ciddi bir mesele olduğunu ve bu sebeple "İsrail tarafının rızasının alınmasına gerek olmadığını" aktardı.
Divan, işgal altındaki Filistin topraklarının parçalanmış ayrık bölgelerden değil, Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze'yi de içeren, tek bölgesel birim oluşturduğunu tespit etti.
İsrail'in, Gazze'de dahil Filistin’in kara, deniz ve hava sınırlarında kontrolünün devam ettiğini, işgal gücü otoritesini kullandığını kaydeden Divan, İsrail'in işgalci güç konumunda olduğunu bildirdi.
İşgal, İsrail'in yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz
Divan ayrıca, İsrail'in işgal ettiği Filistin topraklarındaki yükümlülüklerinin, savaş hukukuna ilişkin Cenevre Sözleşmeleri ve uluslararası teamül hukukunu kapsadığını vurguladı.
Oslo Anlaşması'nın, işgalle ilgili kuralları ve İsrail'in yükümlülüklerini "ortadan kaldırmadığı" belirtti.
İşgal kavramının geçici durum olduğunu belirten UAD, işgal süresinin uzunluğunun, işgal edilen toprakların hukuki statüsünü değiştirmediğini kaydederek, İsrail'in Filistin topraklarındaki ilhak uygulamalarının "hukuka aykırı" olduğunu ifade etti.
Ayrıca, İsrail'in işgal ettiği topraklardaki yerleşim politikalarının Cenevre Sözleşmesi'ni ihlal ettiğinin altı çizildi.
Danışma görüşü kararı tüm Filistin topraklarını kapsıyor
Güney Afrika’nın, İsrail aleyhine, Soykırım Sözleşmesi'nin ihlali sebebiyle Uluslararası Adalet Divanında açtığı dava, iki ülke arasında çekişmeli yargılama anlamına gelirken, danışma görüşü, iki devletin karşı karşıya geldiği bir dava niteliği taşımıyor.
Danışma görüşünde, davalı-davacı şeklinde ayrım bulunmuyor ve UAD, BM organları ya da kuruluşlarının faaliyet alanlarına ilişkin yönelttiği sorular hakkındaki görüşünü açıklıyor.
Divan Statüsü'nün 66. maddesi gereği, BM üyesi ülkeler, danışma görüşü istenen konular üzerine yazılı ve sözlü beyanda bulunma hakkına sahip.
Çekişmeli davalardan farklı olarak herhangi bir ad-hoc hakim (bir davaya özgü yargıç) atanmadığından, danışma görüşü kararını UAD'nin daimi 15 hakimi verecek.
Buna ek olarak soykırım davası sadece Gazze'de işlenen soykırım suçlarını ve ihlalleri ele alırken, danışma görüşünün kapsamında, Gazze'nin yanı sıra Batı Şeria ve Doğu Kudüs dahil olmak üzere tüm Filistin topraklarındaki başta işgal ve ilhak olmak üzere birçok uluslararası hukuk kuralının ihlali yer alıyor.
