Günün herhangi bir saatinde bilinmeyen bir numaradan arandığınız çok olmuştur. İstatistikler, bilinmeyen aramaların %28’inin dolandırma amaçlı olduğunu, bu aramaların %16’sının mağdurların para kaybıyla sonuçlandığını ortaya koydu.
Slovakya merkezli küresel siber güvenlik şirketi ESET tarafından yapılan araştırmada, küresel telefon dolandırıcılığı ve spam aramalar 2023 yılında tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığı belirlendi.
Buna göre, bilinmeyen aramaların yaklaşık %28'i dolandırıcılık ya da spam niteliğinde. Aranan tüketicilerin %16'sı dolandırıldı ve parasını kaptırdı. Gerçi 2022 yılında para kaptıranların oranı %22 idi ancak dolandırılan kişi başına düşen kayıp miktarı 2023’te büyük bir sıçrama gösterdi. 1 yılda bu oran %527 artışla, kişi başına 2.257 dolara yükseldi. Aranıp da dolandırılanların Almanya’daki oranı %19, Fransa’da ise %18.
Dolandırıcıların sesli aramayı tercih etmesinin altında, anlık sesli iletişimde, mağdura kendini savunacak yeterlilikte yanıt vermesine fırsat vermeme olanağı yatıyor. “Anlık” olan sesli iletişim, yanıtını düşünmek için kişiye az zaman verir, dolandırıcıya ise klasik sosyal mühendislik tekniklerini uygulaması için daha fazla fırsat verir.
ESET’in verilerine göre, tüketiciler haftada 9 dakikalarını, rahatsız edici ve dolandırma amaçlı aramaları yanıtlamak ya da taramak için harcıyor. Bu rakam, yılda yaklaşık 8 saati buluyor.
Kaç tür telefon dolandırıcılığı var?
Telefon dolandırıcılığının birçok çeşidi bulunuyor. Ancak en çok başvurulan türleri şöyle:
• Taklit dolandırıcılığı: Vishing (sesli oltalama) saldırısı olarak da bilinen bu yöntemde, dolandırıcı bir devlet kurumu, teknoloji şirketi, banka, kamu hizmeti, polis veya başka bir makamdan arıyormuş gibi davranır. Borcunuz olduğunu veya kişisel bilgilerinizi doğrulamaları gerektiğini iddia edebilirler. Size paranızın tehlikede olduğunu ve 'güvenli' bir hesaba aktarılması gerektiğini söyleyebilirler.
• Uzaktan erişim/teknik destek dolandırıcılığı: Meşru bir kuruluş gibi davranan bir dolandırıcı, muhtemelen var olmayan bir kötü amaçlı yazılım tehlikesini temizlemek için bilgisayarınıza erişim izni vermenizi isteyecektir. İndirdiğiniz yazılım yasaldır ancak amaçları yasal değildir. Erişim sağladıktan sonra, bankacılık girişleri gibi hassas bilgileri arayacak ve/veya kalıcı erişim için gerçek kötü amaçlı yazılım yükleyeceklerdir.
• Yatırım dolandırıcılığı: Bir dolandırıcı, bir yatırım fırsatından büyük getiri elde edeceğinizi vaat eden istenmeyen bir arama yapacaktır. Elbette tek fırsat, dolandırıcının sizden para kazanmasıdır.
• Ödül çekilişi dolandırıcılığı: Bir dolandırıcı durup dururken sizi arayarak var olmayan bir ödül kazandığınızı ve ödülü almak için küçük bir miktar 'vergi' ödemeniz ve/veya bazı kişisel bilgilerinizi vermeniz gerektiğini iddia eder.
• Telemarketing aramaları: Bunlar sadece yasal tele-pazarlamacılardan gelen spam aramalar veya size yüksek fiyatlı veya sahte ürün ve hizmetler satmaya yönelik daha kötü niyetli girişimler olabilir.
• Robocall'lar - Otomatik aramalar: Otomatik aramaların hepsi dolandırıcılık amaçlı değildir ve yasaldır, örneğin sağlık hizmeti sağlayıcılarının hastalara randevularını hatırlatması gibi. Bununla birlikte, telefon dolandırıcılığına da olanak sağlar. 2023 yılında ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC) robocall'lar hakkında 1,2 milyon şikayet aldı. Spam veya dolandırıcılık amaçlı robocall'ların gerçek sayısının çok çok daha yüksek olması muhtemeldir. Robocall genellikle dolandırıcılık niteliğinde önceden kaydedilmiş mesajlar ileten otomatik telefon aramalarıdır. Bir otomatik aramayı yanıtladığınızda, gerçek bir kişinin sesi yerine kaydedilmiş bir mesaj duyarsınız.
Dolandırıcıları nereye şikayet edebiliriz?
Türkiye’de onay alınmaksızın yapılan rahatsız edici telefon aramalarına ilişkin olarak tüketiciler; elektronik ortamda e-Devlet kapısı, İleti Yönetim Sistemi (İYS) veya Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesi üzerinden veyahut yazılı olarak şikayetçinin ikametgahının bulunduğu yerdeki Ticaret Bakanlığı İl Müdürlüğüne şikayet başvurularını yapabiliyorlar.
Bilinen spam numaraları nasıl engellenir?
Telefonu açtığınızda bir dolandırıcılık veya spam söz konusuysa bu numarayı engelleyerek bir daha bu numaradan haber almadığınızdan emin olabilirsiniz:
iOS'ta: Son Kullanılanlar'a gidin, "i" simgesine dokunun, aşağı kaydırın ve Arayanı Engelle'ye basın.
Android'de: Telefon uygulamanızı açın, üç noktaya dokunun, Arama geçmişine gidin ve engellemek istediğiniz numaradan gelen bir aramaya dokunun. Engelle / spam bildir öğesine dokunun. Tercih ettiğiniz mobil güvenlik çözümünüzde de bir arama filtresi ayarlayabilirsiniz.
Devletler ne yapıyor?
Dolandırıcılık amaçlı robocall'ların kurbanlara maliyeti 2023’te %9 artarak küresel çapta 58 milyar dolara ulaştı. du. Bu durum, hükümetlerin bu konuyla ilgilenmesini öncelikli bir mesele haline getirmelidir. ABD'de düzenleyici kurum son yıllarda robocall firmalarına, VoIP sağlayıcılarına ve dolandırıcılık şirketlerine karşı milyonlarca dolarlık para cezaları kesti. Türkiye’de de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 2023 yılında kamuoyunda "istenmeyen arama" olarak nitelendirilen, elektronik haberleşme hizmetlerine ilişkin usulsüz pazarlama ve satış aramaları yapan şirketlere, 51,5 milyon lira idari para cezası uyguladı.
