Nöbetler, kişinin bilincini kaybetmesi, kas seğirmeleri, ani hareketler, duyusal değişiklikler veya davranış değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Epilepsi nöbetleri, bireylerin yaşamlarını etkileyebilir ve günlük aktivitelerini sınırlayabilir. Tedavi genellikle antiepileptik ilaçlar, diyet değişiklikleri veya nadiren cerrahi müdahaleyi içerebilir.
İşte bir kişiye epileptik bir nöbet sırasında yapabileceğiniz bazı adımlar:
-
Sakin olun: Panik yapmak yerine sakin olun. Genellikle nöbet sırasında kişiye zarar gelmez ve nöbetin sona ermesini beklemek en iyi yaklaşımdır.
-
Kişiyi koruyun: Etrafındaki keskin nesneleri kaldırarak ve kişiyi düşmekten koruyarak güvenliğini sağlayın. Başını destekleyebilir ve yavaşça yan yatmasını sağlayabilirsiniz.
-
Çevreyi temizleyin: Etrafta sıkışık bir kalabalık varsa veya tehlikeli bir ortamdaysa, kişiyi güvenli bir yere taşıyın veya etrafı temizleyin.
-
Nöbetin ne kadar süreceğini takip edin: Nöbetin başlangıç ve bitiş zamanını izleyin. Sürekli takip etmek, bir sağlık profesyoneline bilgi vermek için önemlidir.
-
Yutma tehlikesine dikkat edin: Kişi nöbet sırasında kusuyorsa veya ağzında bir şeyler varsa, başını yan yatırarak ağzını temizleyin, ancak ağzına müdahale etmeye çalışmayın.
-
Ambulans çağırın: Nöbet sırasında ilk kez meydana gelen bir nöbetse veya nöbet uzun sürüyorsa (5 dakikadan fazla), acil sağlık hizmetleri çağırın.
-
Kişinin nefes almasını izleyin: Nöbet sırasında kişinin nefes almasını engelleyen bir durum varsa, hemen yardım çağırın ve gerekirse CPR (kalp masajı) yapmaya hazır olun.
-
Dikkatli olun: Nöbet sona erdikten sonra kişinin kendine gelmesini bekleyin ve etrafında olabilecekleri rahatlatıcı bir şekilde açıklayın. Kendinizi koruyun, çünkü nöbet sonrası kişi hala kafası karışık olabilir veya şiddetli bir şekilde tepki verebilir.
Epilepsi tedavisi genellikle şu yöntemlerden biri veya birkaçının birleşimini içerebilir:
-
Antiepileptik İlaçlar (Antikonvülsanlar): En yaygın epilepsi tedavisi antiepileptik ilaçların kullanımını içerir. Bu ilaçlar nöbetlerin sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir ve bazı durumlarda nöbetleri tamamen kontrol altına alabilir. Fakat ilaçların etkinliği kişiden kişiye değişebilir ve yan etkileri olabilir.
-
Diğer Tıbbi Tedaviler: İlaçlarla kontrol edilemeyen veya ilaçlara yanıt vermeyen bazı durumlarda, diğer tıbbi tedaviler düşünülebilir. Bunlar arasında ketogenik diyet, vagus sinir stimülasyonu (VNS), beyin cerrahisi gibi yöntemler bulunur.
-
Diyet Değişiklikleri: Bazı insanlar için özel bir diyet, örneğin ketogenik diyet, nöbetlerin sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, bu tür diyetler sadece belirli durumlarda ve uzman gözetiminde uygulanmalıdır.
-
Beyin Cerrahisi: Bazı durumlarda, nöbetlerin kaynağı olan beyin bölgesi tanımlanabilir ve cerrahi olarak çıkarılabilir. Ancak, bu genellikle sadece ilaçlarla kontrol edilemeyen veya diğer tedavilere yanıt vermeyen kişiler için bir seçenek olabilir.
-
Ketogenez: Bu, vücudun ketonlar olarak bilinen özel bir tür yağ yakarak enerji ürettiği bir metabolik durum yaratmak için yüksek yağ, düşük karbonhidrat ve uygun protein içeren bir diyeti içerir. Bu diyet bazen çocuklarda ilaç tedavisine yanıt vermeyen epilepsi vakalarında kullanılır.
-
Vagus Sinir Stimülasyonu (VNS): Bu prosedürde, bir cihaz cilde yerleştirilir ve vagus sinirini düzenli olarak uyararak nöbetleri azaltmaya çalışır.
İşte epilepsiye neden olan bazı faktörler:
-
Genetik Yatkınlık: Epilepsi genellikle genetik bir bileşen içerir. Bazı epilepsi türleri ailelerde kalıtılır ve genetik mutasyonlar veya genetik bozukluklar neden olabilir.
-
Beyin Yaralanmaları: Başın ciddi bir şekilde yaralanması, beyin travması, kafa çarpmaları veya beyne oksijen gitmesinin azalması gibi durumlar epilepsi gelişimine yol açabilir.
-
Beyin Enfeksiyonları: Beyindeki enfeksiyonlar, özellikle viral enfeksiyonlar veya beyin iltihapları, epilepsi riskini artırabilir. Örnek olarak ensefalit ve menenjit verilebilir.
-
Doğum Komplikasyonları: Doğum sırasında hipoksik yani oksijen yetersizliği veya diğer komplikasyonlar, beyin hasarına neden olarak ileride epilepsi gelişimine katkıda bulunabilir.
-
Nörolojik Hastalıklar: Bazı nörolojik bozukluklar veya beyin anomalileri, epilepsiye yol açabilir. Örneğin, beyindeki tümörler, inme, Alzheimer hastalığı gibi durumlar epilepsi riskini artırabilir.
-
İlaç ve Madde Kullanımı: Uyuşturucu, alkol veya bazı ilaçlar gibi maddelerin kötüye kullanımı, nöbetlere neden olabilir veya mevcut bir epilepsi durumunu kötüleştirebilir.
-
Beyin Anomalileri ve Gelişim Sorunları: Doğuştan gelen beyin anomalileri veya gelişim bozuklukları, epilepsi riskini artırabilir.
-
İnfantil Spazmlar: Çocukluk çağında ortaya çıkan ve beyin gelişimi ile ilgili olan bu nöbet türü, ileride epilepsi riskini artırabilir.
-
Yüksek Ateş Nöbetleri: Çocukluk çağında yüksek ateşe bağlı nöbetler, bazı durumlarda epilepsiye yol açabilir.
