Samsun’un Tekkeköy ilçesine bağlı olan eski rum kilisesi korunmuyor. Korunacağına dair haberleri yer alan tarihi kilisenin içerisinde, hayvanların yaşadığına dair izler, sprey boyalar, boş biralar ve prezervatif gibi türlü nesnelerin yer aldığı görüldü. Tarihi izlerin yerine yok olmaya yüz tutmuş taş parçaları kaldı.

Rum Kilisesine bakılmıyor

30 Ocak 1923 tarihinde Lozan-İsviçre’de imzalanan Lozan Mübadele Anlaşması gereği göç eden Rumlardan kalan Altınkaya Kilisesi’nin konumunda harika bir manzaraya sahip. Manzara eşliğinde ilçeye bağlı olan rehberlik hizmetleriyle düğün fotoğrafçılığına izin veriliyor. Kilisenin dışı ile içi arasında fark olduğunu gördükten sonra ilçeye bağlı olan kültür turizmi tarafı ile ilgilenen Murat A, ile telefon görüşmemizde şu ifadelere yer veriyor: “Samsun kültür bakımından çok zengin ve onlarca tarihi izlerini görüyoruz. Bize verilen bütçeler doğrultusunda bölgelerde restorasyon çalışmaları yapıyoruz. Bu çalışmalar için bölgedeki mirasın tarihini bilen ve incelemelerde bulunan insanlara pek sık rastlayamıyoruz. Samsun’da sahip çıktığımız, mağara, göl, kral mezarlıkları, kale ve birçok türevleri var. Bahsettiğiniz kilise de şu an o durumda olabilir. Hepsine aynı anda yetişemeyiz.” ifadelerinden sonra ‘restore edilmesinin bütçesinin problem olduğundan söz ediyorsunuz, korunmasına yönelik herhangi bir engel var mıdır, bariyer, kamera gibi etkenlere elverişli olabiliyor musunuz?’ sorumuza ise şu yanıt veriliyor: ‘bölge dağlık ve tek katlı bir kilise, kamera için kaç yerden onayla birlikte işlemler yapılıyor biliyor musunuz?’

“Bunlar çok normal”

20 Temmuz 2018 tarihinde yapılan Gazete Gerçek’in haberinde,  kilisenin turizime kazandırılacağı ve restore edileceği söylendi. Bu haberden sonra bölgeye 29 Nisan 2022’de tekrar gittiğimizde herhangi bir çalışmanın olmadığını, etrafta kırık bariyer ve çitlerin olduğunu, sprey boyalarla duvarlara yazılar yazıldığını gözlemledik. Kilisenin olduğu yolun aşağısında oturan H. E. ise, “Kilise korunmadığı için zamanında definecilerin elinden geçtiğini, gece saatlerinde bir şeyler yaptıklarını biliyorduk. Karışmak istemediğimiz için olayı bildirmiyorduk. Kilisenin kapısına harabeden iki tahta çakmışlar ‘açmayın’ diye. İçerisini bölgedeki hayvan sahipleri işleri için kullanıyor. Bunlar çok normal.” ifadelerini kullandı.

Kilisenin tarihi geçmişi

Kilise; Tekkeköy ilçesi, Asarağaç Köyünün eski adı,‘Kelkaya’; yeni adı,‘Altınkaya’ olan mahallesinin yol kenarında bulunmakta olup, Asarağaç Tepesi’nin eteğinde Çarşamba Ovası’na hakim bir tepede yer almaktadır. 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan-İsviçre’de imzalanan Lozan Mübadele Anlaşması gereği göç eden Rumlardan kalma tek katlı bir kilisedir. Kilisenin duvarları moloz taştandır. Apsis (kiliselerde koronun arkasında bulunan, bir yerde Camilerin Mihrabı niteliğinde, yarım daire veya yarım çokgen şeklinde, çoğu tonozla örtülü bölüm), pencere, kapı ve duvarların birleştiği köşeler ile üst kenar düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. Kiliseye giriş kapısının bulunduğu güney cephenin üst kısmı üçgen şeklindedir. Kapının üstünde küçük bir pencere mevcuttur. Batı cephesinde iki büyük bir küçük pencere mevcuttur. Doğu cephede kenarları üç tane silmeyle çevrili, üstü kemerli bir kapı ve iki büyük bir küçük pencere vardır. Kuzey cephede her iki yan nişte (duvar içindeki oyukta)birer küçük pencere mevcut ortada yer alan apsisin duvarlarında bazı taşların söküldüğü görülmektedir. Kilisenin iç kısmı üçnefden (desteklerle ayrılmış koridor biçimli bölümler. Camilerdeki adı sahın’dır) oluşmaktadır. Orta nef diğerlerine göre daha geniştir. Orta nefin üzeri üç ayrı kubbeyle, yan nefler ise tonozla (koridorların, uzun ince mekanların üzerinin örtülmesinde kullanılan bir çatı biçmi, içi boş bir silindirin üst yarısı) örtülüdür. Tonozların taşıma prensibi kubbe’ye benzer. Farkı yükün her bir yana değil de sadece sağa ve sola (iki duvar üzerine) aktarılmasıdır. Tepesine yük binen tonoz açılmak ve genişlemek isteyecektir. Bu genellikle iki duvar arasına çelik bir gergi elemanı koyarak çözülmüş. Ortadaki kubbe başlıklı dört sütuna, diğer iki kubbe ise duvardaki payelere oturmaktadır. Kubbeler yer yer yıkılmış. Üç boğumdan oluşan Kilisenin apsisi dışa taşkındır. 

Haber: Merve Şişman