ABD, İsrail ve Ortadoğu'nun dört bir yanından 200'den fazla üst düzey yetkili, pazar akşamı Ortadoğu-Amerika Diyaloğu'nu ilerletmeyi amaçlayan ilk MEAD zirvesi için Washington'da bir araya geldi.
Suudi Prenses İsraillilerle zirvede
Suudi Arabistan'ın ABD Büyükelçisi Prenses Rima bint Bender Al Suud, 8-9 Eylül tarihleri arasında Washington'da düzenlenen Orta Doğu-Amerika Diyaloğu (MEAD) zirvesine katıldı.
Gazze'deki savaşın devam ettiği dönemde, İsrail ve Suudi Arabistan arasındaki normalleşme görüşmelerinin yapıldığı zirveye, 200'den fazla üst düzey İsrailli ve Ortadoğu'nun dört bir yanından Arap yetkilinin katıldığı bildirildi.
ABD destekli normalleşme anlaşmasına varılması için yürütülen çabalar saldırılar nedeniyle askıya alınmış olsa da iki ülke yetkilileri, Gazze'de ateşkes anlaşmasına varılması ve ABD başkanlık seçimlerini izleyen kısıtlı dönemin ardından görüşmelerin yeniden başlatılabileceğinin sinyalini verdiler.
Prenses Rima, MEAD panelinde İsrail ile 'İbrahim Anlaşmaları' olarak bilinen normalleşme anlaşmalarını imzalayan Fas ve Bahreyn büyükelçileriyle katıldı.
Normalleşme sinyalleri
Açıklamalarının içeriği kamuoyuna açıklanmasa da katılan İsrailli gazeteciler konuşmasını "ilham verici" olarak nitelendirdi.
İsrail yanlısı ABD’li diplomatlar Dennis Ross, Elliott Abrams ve eski ABD İsrail büyükelçileri Tom Nides ve David Friedman'ın eş başkanlığını yaptığı MEAD zirvesine yalnızca davetlilerin katıldığı bildirildi.
Waldorf-Astoria otelinde düzenlenen zirvede, Gazze’de İsrail ile Hamas arasındaki çatışmanın merkezde olduğu önemli bölgesel meseleler hakkında kayıt dışı görüşmeler yapıldı.
İsrailli bir kaynak, yaklaşık iki ay sonra yapılacak ABD seçimlerinin ardından ABD, Suudi Arabistan ve İsrail'in katılacağı üçlü bir anlaşma için yeni bir fırsatın ortaya çıkabileceğini öne sürdü.
İsrail-Arap diyaloğuna jest
İsrail'in rehineler koordinatörü General Gal Hirsch, Hamas'ın uluslararası baskı eksikliği nedeniyle müzakereye yanaşmadığını iddia ederek, İsrail'e yönelik küresel eleştirilerin grubu müzakereleri ertelemeye itebileceğini öne süren bir açıklama yaptı.
İsrail Savunma eski Bakanı Benny Gantz, İsrail'in stratejik odağının Gazze'den Lübnan'a kaydırılması çağrısında bulunarak, Gazze'deki ilerlemenin belirleyici bir noktaya ulaştığını ve İsrail'in kuzeyde Hizbullah'a odaklanması gerekebileceğini vurguladı.
Görüşmelerde ayrıca İran'ın nükleer tehdidi, İsrail-Arap normalleşmesinin geleceği ve ABD'nin Ortadoğu'daki diplomasisi ele alındı.
Prenses Rima'nın MEAD'deki katılımı, İsrail'i de içeren birleşik ve bütünleşik bir Orta Doğu öngören Suudi Arabistan'ın Vizyon 2030 vizyonu kapsamında diplomatik bir jest olarak değerlendirildi.
Prenses Rima, 2023'te Aspen Fikir Festivali'nde, bölgesel barış ve refah vizyonuna hem İsrail'i hem de Filistin'i dahil etmenin önemini vurguladı, ancak Batı Şeria'daki bazı İsrail politikalarını 'barışa engel' olarak eleştirmişti.
Suudi Arabistan'ın İsrail ile normalleşme konusundaki resmi tutumu, iki devletli çözümde ilerleme kaydedilmesiyle ilişkilendirildi.
Suudi Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, kısa süre önce Filistin devletinin kurulmasının Suudi Arabistan için bir öncelik olmaya devam ettiğini ve İsrail ile herhangi bir anlaşmanın 'Filistin endişelerini' ele almayı gerektireceğini açıklamıştı.
İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları başlamadan önce iki ülke arasında normalleşme yönünde gayri resmi adımlar atılmıştı. Suudi hava sahasını İsrail uçuşlarına açmak, spor müsabakalarında İsrailli bakanları ağırlamak bu adımlar arasında yer almıştı.
