Doğanın dengesi sadece güzel gezegenimizde değil evrende de ilginç değişimler gösteriyor. Bu değişimin son örneği Mars'tan. Kızıl Gezegen’deki günlerin kısaldığı ortaya çıktı. Mars'ın dönüşü saniyenin milyonda 0.76’sı kadar kısalıyor. Bir gezegenin dönüşü, günlerinin ne kadar süreceğini belirlediğinden bu kısalma Mars'ta günlerin kısalmasına neden oluyor.
Bilim insanlarının ölçümlerie ve modellere göre Mars’ta bir gün 24.6 saat sürüyor. Ancak Kızıl Gezegen’in dönüşüyle ilgili daha kesin veriler elde edebilmek için yerinde ölçümler yapılması gerekiyor. Bu tür ölçümü gerçekleştirmek için Mars InSight sondası özel bir radyo transponderi ve antenlerle donatıldı. Nature dergisinde yayımlanan bir araşıtırma yazısında, Mars’ın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün her yıl 0.004 yay saniyesi kadar hızlandığı ve bunun da Mars gününün her yıl milisaniyenin küçük bir bölümü kadar kısaldığı anlamına geldiğinden söz ediliyor. Peki bunun nedeni ne?
BUZULLAR ÇÖZÜLÜYOR OLABİLİR!
Uzmanlar, erimiş metal çekirdeğinin “sallanması” nedeniyle gezegenin yalpaladığını saptadı. Mars’ın dönüşündeki bu hızlanmanın arkasında buzul sonrası geri dönüş gibi faktörlerin olabileceği ifade ediliyor. Bu geri dönüş, Mars’ın kutup tabakalarında biriken buzun veya buzulların gömdüğü kara kütlelerinin tekrar yükselmesi kaynaklı olduğu belirtiliyor.
NASA bu değişimi, kollarını önce açıp sonra gövdesinde birleştirerek kendi etrafında dönen bir buz patencisinin dönüş hızındaki değişime benzetiyor. Yeni araştırmada, InSight’ın Mars’ta geçirdiği ilk 900 günde elde edilen veriler değerlendirilerek gezegenin dönüşündeki değişimler incelenmiş. Bilim insanları, NASA’nın Dünya’daki Derin Uzay Ağı’ndan ve InSight’ın radyo aktarıcısıyla antenlerden oluşan ve topluca RISE adı verilen araçlarından faydalanmışlar (NASA InSight Study Finds Mars Is Spinning Faster, NASA News, 7.08.2023) Yeni bulguların Mars’ın dönüş hızında “yavaş bir ivme” olduğunu gösterdiğini söyleyen araştırmacılar, bunun Kızıl Gezegen’in ya iç dinamiklerinde ya da atmosferinde ve buzullarındaki uzun vadeli bireğilimin göstergesi olabileceği sonucuna varmışlar.