Babam Şükrü Özkök’ü 13 Mart 2000 sabahı kaybettik.
O sabah bulduğum ilk uçakla İzmir’e gidip, eve girdiğimde babamın naaşı hâlâ hayatını kaybettiği divanda yatıyordu.
Üstü örtülüydü ve hiç açamadım.
Babamı hep hayatta bana “Ertuğrul” diye seslendiği, buzdolabında benim için hep hazır tuttuğu kalamarları çıkarırkenki haliyle hatırlamak istedim.
ÖLÜM DÖŞEĞİNDEKİ MASADAN DURAN CÜZDANDAN ÇIKAN İKİ KUPÜR
Cüzdanı yandaki küçük sehpanın üzerinde duruyordu.
Açıp baktım…
Çok az miktarda kağıt para ve gazeteden kesilmiş iki kupür vardı…
Biri benim Öztürk Serengil üzerine yazdığım bir yazıydı…
Çocukluğumun Kahramanlar Mahallesinde onun filmlerinde “Yeşşe” diye seslenişini anlatan bir yazıydı.
Babam onu kesip saklamıştı.
BABAMIN CÜZDANINDAN BİR DE GÜNERİ BEY’İN YAZISI ÇIKTI
Cüzdandan bir de Güneri Cıvaoğlu’nun bir yazısı çıktı…
Onun Atatürk üzerine yazdığı bir yazıydı…
Rahmetli babam Adnan Menderes hayranı bir Bulgaristan göçmeniydi.
Ailemizin, annem dahil bütün üyeleri sonradan Ecevit’e oy verirken, o hep sağ liberal düşüncesine sadık kaldı.
Sonradan Demirel’e ve Turgut Özal’a oy verdi…
BABAMIN BENDEN İSTEDİĞİ SON ŞEY BİR PORTREYDİ
Babamın benden istediği son şey güzel bir Atatürk portresiydi…
Cüzdanından çıkan Atatürk yazısını okurken başımı çevirip babamın üstü örtülü naaşına baktım.
Başını dayadığı duvarın üzerinde ona gönderdiğim Atatürk portresi asılı duruyordu.
Cüzdanını koyduğu masanın üzerinde ise evimizin çocukluğumdan beri hatırladığım Kur’an’ı duruyordu.
Öleceğini hissetmiş ve annemden Kur’an okumasını istemişti.
Salı sabahı Güneri Bey’in ölüm haberini aldığımda aklıma gelen ilk şey bu oldu…
Bunu ona söylediğimde yüzüne o kadar güzel bir mutluk ifadesi oturmuştu ki.
Daha geçen haftaya kadar bunu hep anlattı bana…
SAĞCI BABAMIN GİZLİCE HAYRAN OLDUĞU SOLCU İKİ GAZETECİ
Güneri Bey beni tanımadan çok önce ben onu tanıdım.
Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeliği yıllarımda okuduğum 4 gazeteden birinin genel yayın yönetmeni ve başyazarıydı…
Sol eğilimli genç bir öğretim üyesiydim.
Hürriyet, Cumhuriyet, Milliyet ve Tercüman gazetelerini okurdum.
Tercüman gazetesinin görüşlerine çok ters bir düşünce yapısına sahiptim ama Güneri Bey ve Nazlı Ilıcak’ı çok takdir ederdim.
Rahmetli babam sağ düşünceli bir insandı ama İlhan Selçuk ve Çetin Altan’ın yazılarının gizli hayranıydı.
Bense sol düşüncedeydim ama Güneri Bey ve Nazlı Ilıcak’ın yazılarını ilgiyle okurdum.
Bir de MHP’nin yayın organı Hergün gazetesinin yazarı Taha Akyol’u…
FRANKFURT UÇAĞINDA KULAĞIMA DEDİ Kİ: BURADA BİR ŞEY YEME, İNİNCE YİYECEĞİZ
Güneri Bey’le ilk hatıram, 1987 veya 88 yılına ait…
O zamanlar Türk gazetecilerinin ne hayatında, ne hayalinde A330 gibi bir refakatte seyahat vardı.
Hürriyet’in Ankara temsilcisiydim. Dönemin Başbakanı Turgut Özal’ın Washington ziyaretini izlemek üzere galiba Lufthansa ile Frankfurt üzerinden aktarmalı gitmiştik.
Özal başka bir tarifeli uçakla gitmişti.
Dönüşte Güneri Bey’le birlikte dönmüştük.
Hafıza defterimde kalan ilk görüntü, sabah saat 7 sularında Frankfurt Havalanına inişimizle başlamıştı.
Ben yeni bir gazeteciydim ve ikinci defa Özal’ın bir dış gezisini takip ediyordum.
O gezide Cumhuriyet’ten Sedat Ergin ve Sabah’tan Güneri Cıvaoğlu’nun çok yardımı olmuştu.
Tecrübesizliğimin ve acemiliğimin boşluklarını onlar doldurmuştu.
Sabah Frankfurt’a inmeden önce kahvaltı getirmişlerdi.
Güneri Bey kulağıma eğilip, “Bunları yeme, Frankfurt’ta daha güzel bir kahvaltı yaparız” demişti.
BENİ CAVIAR HOUSE’A GÖTÜRÜP BİR ŞİŞE ŞAMPANYA ISMARLIYOR
Frankfurt’ta beni aldı ve doğruca üzerinde “ Caviar House” veya ona benzer bir şey yazan bir bara götürdü.
Sonra bir şişe şampanya ısmarladı.
Ve ortaya bir havyar tabağı ile somon füme tabağı getirtti…
Birden paniğe kapıldım.
Cebimde gelenlerin yarısını ödeyecek param yoktu…
Hürriyet’ten aldığım harcırahın bunu karşılaması mümkün değildi.
GÖZLERİMDEKİ TEREDDÜTÜ FARK EDİNCE BANA ÇOK ZARİF BİR ŞEY SÖYLÜYOR
Gözlerimdeki tereddüdü fark edince, bir gülümsemeyle, “Sen daha henüz başlardasın. Hürriyet’te yükseleceksin. Birkaç yıl sonra sen de bana ısmarlarsın” dedi.
Üç yıl sonra Hürriyet’in genel yayın yönetmeniydim.
Özellikle Aydın Doğan Hürriyet’i aldıktan sonra o sabahın karşılığını Güneri Bey’e fazlasıyla ödedim.
Ama hafıza defterimde benim ödediklerim değil, hep Güneri Bey’in o zarif jesti kaldı.
İlkler daha kalıcıdır.
HERKESİN BANA BABIALİ’DE EN FAZLA ÜÇ AY VERDİĞİ GÜNLER
Güneri Bey’in bendeki yeri çok özel…
Basın sektörüne geldiğimde birçok gazeteci benim üç ay içinde gideceğim üzerine iddiaya giriyordu.
O zor zamanlarımda bana içten destek veren, moralimi, direnme gücümü yükselten üç beş insandan biriydi.
Sabah’taki yazılarıyla gazeteciliğe getirdiği yeni üslup, yeni içerik ve renkli bireysel anlatımı çok seviyordum.
Bir de onu bizim nesil gazeteciler için bir tür sendika başkanı olarak görüyordum.
Çünkü o biz gazetecilere durmadan şunu anlatıyordu:
“Gazetecilik bizim mesleğimiz. Ama mesleğimizin dışında da iyi yaşamamız gereken bir hayat var ve bunu ıskalamamalıyız…”
Pazar yazılarımı topladığım kitaba, onun bu tavsiyesinden esinlenerek “Arta Kalan Zamanda” adını koymuştum.
O bizim “Arta kalan zamanlarımızın büyük koçuydu…”
O nedenle kimse benden Güneri Bey için tarafsız bir yazı beklememeli…
Yapamam öyle bir şey…
Anlatacaklarım “Benim Güneri Beyim…”
Zaten sadece sevdiğim insanları, sevdiğim kitapları, sevdiğim filmleri, müzikleri yazdım hayatım boyunca…
Beğenmediğim kitap veya film veya insan için yapabileceğim tek eleştiri o konuda yazmamak oldu hep.
Ama Güneri Bey’i kime anlatabilirim?
Bugünkü nesillere anlatmam hiç kolay değil…
Çünkü o “basın döneminin” gazetecisi ve insanıydı.
Yani dijital dönemin ve yeni medyanın insanı olamadı.
45 YAŞINDAKİ ORAY EĞİN’İN VE 77 YAŞINDAKİ BENİM GÖZÜMLE GÜNERİ BEY
Onu basın döneminin insanlarına anlatmak da kolay değil…
Çünkü o dönem için de iki Güneri Cıvaoğlu var…
Biri benim tanıdığım…
Öteki, dün Oray Eğin’in yazdığı Güneri Cıvaoğlu…
Oray 45 yaşında…
Bense 77…
Arada en az iki nesil var.
30’LU YAŞLARIMDA ABDİ İPEKÇİ’Yİ BEN YAZSAYDIM NE NE DERDİM?
Dün Oray’ın yazdığı yazıyı dikkatle okudum.
Kendi kendime; “30’lu yaşlarımda Abdi İpekçi’yi yazsaydım belki de daha eleştirel şekilde yazardım” dedim.
Bugün yazsam çok farklı olur…
Güneri Bey, gazetecilerin az para kazandığı dönemlerin genel yayın yönetmeniydi…
Sadece yazma üslubundaki çok başarılı hikayecilikle değil, yazdığı hayatı yaşama biçimiyle de farkını çok erken dönemde koymuş gazeteciydi.
ONUN HAKKINDA YAZDIĞI “SAKINCASIZ” PİYESİ İÇİN UĞUR MUMCU’YA NE DEDİM?
Anglo Saksonların, “Ne de olsa farklı olmak adaba aykırıdır” kuralının işlediği dönemlerdi onlar.
Farklı olmanın bir bedeli vardı ve o bedel Güneri Bey’e fazlasıyla ödettirildi.
En ağırı da, Uğur Mumcu’nun, onun gazeteciliğini ve yönetimini eleştirmek için yazdığı “Sakıncasız ” piyesiydi.
Onun Ankara’daki ilk gösterimine katılmıştım.
Uğur Mumcu ilk perde arasında; “Nasıl buldun/” diye sorduğunda; “Hiç beğenmedim” demiştim.
Benim için ilk işaret o piyesin hiç tutmamasıydı…
Türk basınında yeni bir dönem başlıyordu ve bu, “Benim de dönemim” olabilirdi.
Ama o yıllar benim için de ilk “liboş”, “dönek”, “özköşk” lakaplarının gazete köşelerinde görünmeye başladığı yıllardı.
Ne var ki 1990’lar Türkiye’de yepyeni bir gazeteciliğin doğduğu yıllar oldu.
İLK GÖRDÜĞÜMDE ORAY EĞİN BENİM İÇİN NE DEMİŞTİ?
Oray Eğin, Güneri Bey için “patron gazetecisi” diyor.
Oray Eğin’in Hürriyet’in kafesinde bir öğle saatinde ekspressomu içerken bembeyaz bir elbise içinde gelip, masamın başına dikilerek söylediği şu sözü hatırladım:
“Ben köşeyazarı olmak istiyorum…”
“Neden?” diye sorduğumda şu cevabı vermişti:
“Çünkü bütün köşe yazarları dinozor ve ben bu dinozor köşe yazarlarının hepsini devirmek istiyorum…”
Sonra bu sözleri bir köşe yazarına söylediğini hatırlayıp devam etmişti:
“Siz de bir köşe yazarısınız ama sizi pazar yazılarınız kurtarıyor…”
Liboş, dönek, özköşk gibi nitelenmelere alışıktım ama hayatımda ilk defa biri bana “dinozor” diyordu…
Oysa kariyerimin başlarında sayılırdım.
Çok ciddiye aldım, hiç unutmadım o sözü…
Bugün geriye baktığımda, “patron genel yayın yönetmeni olmak” ne demektir, çok daha iyi değerlendirebilecek bir durumdaydım.
SAVAŞ SONRASI GAZETECİLERİN YARATTIĞI BİR PATRON EFSANESİ
Oray Eğin patron yazarı olmanın çok zor bir şey olduğunu kabil ediyor.
Evet, zor bir iştir.
Ama o dönemin asıl zorluğu patronlara karşı değil, birlikte çalıştığımız gazetecilere ve onların egolarına karşıydı…
Bizler İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gelen demokrasi ve özgürlük döneminde, patronlar değil, gazeteciler tarafından oluşturulmuş bir zihniyet dünyasında çalıştık.
Gazeteciler hep şöyle düşündü:
“Patronlar parayı versin, işimize karışmasın, gazeteyi biz yaparız.”
21’inci Yüzyılın başına kadar bu zihniyet işledi.
Ama bu yüzyılın başında gelen popülist dalgada güçlü popülist liderler şunun farkına vardı:
Gazetecileri hapse atmak yerine, patronun üzerine vergicileri salıp, 3-4 milyar dolar haksız vergi cezaları yazarsak işimiz çok daha kolaylaşır.
Yeni bir Soğuk Savaş başlamıştı ve bu yeni otoriter düzen çok etkili bir şekilde çalışmaya başladı.
BUGÜN ARTIK PATRON GAZETECİSİ DEĞİL, İKTİDARIN PATRONUNUN GAZETECİSİ
Bugün artık genel yönetmenleri “patron gazetecisi” değil, “iktidarın patronunun gazetecileri” haline geldi.
Yani bugünün ölçüleri ile Güneri Bey’i değerlendirirken, şunu kabul etmeliyiz.
En azından gazete patronlarını zora sokmadan gazeteleri çıkarmayı ve gazetecileri korumayı başardı.
Bugünün, sayısı binleri çok geçen işsiz gazetecileri Güneri Bey’i değerlendirirken bu özelliğini de dikkate almaları gerektiğini düşünüyorum.
O, ORTEGA Y GASSET’İN TARİF ETTİĞİ SOSYAL AGORANIN ELİT GAZETECİSİYDİ
Renkli bir insandı Güneri Bey…
Hayatı yaşama biçimi, etrafında yarattığı aura, giyim tarzı, gittiği yerlerde gördüğü ilgi ile ancak iki tür etki yaratabilirdi.
Büyük bir kesimde hasetlik…
Küçük bir kesinde gıpta…
Ben hep ikincilerden oldum.
Benim için o Ortega Y Gasset’in 20’nci Yüzyılda tarif ettiği elit gazeteci profilinin eşsiz bir örneğiydi.
Yani kamu meydanında elini kolunu sallaya sallaya gezen bir aristokrat…
Dikkat edin, “Halk arasından dolaşan” demiyorum.
Kamu meydanında dolaşan gazeteci.
Bir sosyal agorada yani…
GEÇEN KASIM’DA DOKTORU ÜÇ AY ÖMRÜN KALDI DEMİŞTİ
Geçen Kasım ayında doktoru ona; “Üç aylık ömrün kaldı” demişti.
Bunu anlattığı çok az sayıda yakınından biriydim.
En son geçen ay telefonda, şunu söyledi:
“Doktorum bugün, ‘Eksik kalmış işlerin varsa tamamla’ dedi. Bir ayım kalmış…”
Afallayıp kaldım.
“Ama ben hiç öyle hissetmiyorum” diye devam etti.
Beni teselli etmek için mi böyle dedi, yoksa gerçekten öyle mi hissediyordu bilmiyorum.
Böyle duyguların empatisi olamaz…
10 GÜN ÖNCE PİYANO ÖNÜNDE ŞARKIYA EŞLİK EDİYORDU
Öyle yaşamaya devam etti. Beni şaşırtan bir direniş ve normallikle sürdürdü hayatını.
Daha geçen haftanın sonunda Cengiz Yalçın’ın evinde Hüsamettin Özkan ve Mustafa Özkan’la ne kadar güzel şaraplar içtiğini anlattı.
Cengiz Yalçın’ın misafirperverliği ve bonkörlüğü üzerine sohbet ettik.
Piyanist Eylül Ergül dün İnstagram’da Güneri Cıvaoğlu ile birlikte şarkı söylerken çekilmiş bir videosunu paylaştı.
Altına da şu yazmış:
“Daha 10 gün önceydi…”
SON ZAMANLARDA SANKİ BİRBİRİMİZDEN KAÇTIK
Paris’e son gittiğimizde onun istediği yerlerde fotoğrafını çekmiştim.
Bunlardan biri Shakespeare & Company adlı kitapçının önündeydi.
Güneri Cıvaoğlu’nu anlatan fotoğraflardan.
Son zamanlarda sık sık yurtdışına gittim.
Hep görüşmek için randevulaştık, ama son anda ya onun bir tedavisi çıktı, ya benim yurt dışı gezim…
Yıllar boyu güzellik ve estetik üzerine konuşmuştuk.
Ölümünün arkasından şimdi düşünüyorum da…
Galiba son günlerinde ya o benden kaçtı…
Belki de ben ondan…
Belki de babam gibi onu da hep o itinalı, yakışıklı adam olarak hatırlamak istedim…
Bazıları için Güneri Abiydi…
Benim için ise hep Güneri Bey olarak kaldı…
Ve öyle gitti bu dünyadan…
Kamu meydanında dolaşan harikulade bir aristokrat olarak…