Kıdem tazminatı tavanı ve tabanı, son asgari ücret zammıyla birlikte ilgi çekici hale geldi. Kıdem tazminatı, bir çalışanın işten çıkarılması durumunda işveren tarafından ödenen, çalışılan yıllara bağlı olarak belirlenen bir ücrettir. Asgari ücret zammının ardından, kıdem tazminatı tabanı netleşti. Ancak merak edilen soru şu: Kıdem tazminatı tavanı ne kadar oldu? Detaylar, haberimizin devamında bulunmaktadır.
Kıdem Tazminatı Tabanı Ne Kadar Oldu 2024?
Bir yıllık çalışmanın ardından asgari ücretli bir işçi, brüt asgari ücret tutarında kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır. 2024 yılında asgari ücret zammının etkisiyle, kıdem tazminatı tabanı 20 bin 2 liraya yükselmiştir.
Kıdem Tazminatı Tavanı 2024
Şu an için kıdem tazminatı tavanı 23 bin 489 lira olarak uygulanmaktadır. Kıdem tazminatının yıllık miktarı, en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen emeklilik ikramiyesini geçemez. Bu nedenle, kıdem tazminatı tavanı, 3 Ocak'ta TÜİK tarafından açıklanacak olan yılın son enflasyon rakamları sonrasında netleşecektir.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Yargıtay'ın son dönemde verdiği bir karar (Esas No: 2017/14297, Karar No: 2020/1178), kıdem tazminatının hesaplanmasında esas alınacak aylık ücretin yöntemini şu şekilde açıklamaktadır:
"Kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. Bu nedenle, kıdem tazminatı, işçinin sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücreti üzerinden hesaplanmalıdır. Tazminata esas aylık ücret, saat ücretinin önce 7.5, ardından da 30 ile çarpılması sonucu belirlenmelidir. Aksi takdirde, aylık ücretin işçinin fiilen çalıştığı gün sayısı üzerinden hesaplanması doğru bir yöntem olmayacaktır."
Kimler Kıdem Tazminatı Alabilir?
İş Kanunu'na tabi çalışanlar, aynı işverene bağlı bir veya birden fazla işyerinde en az bir yıl süreyle çalıştıklarında kıdem tazminatına hak kazanırlar. Ancak kıdem tazminatını alabilmek için belirli koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir.
Bu koşullar, 1475 Sayılı eski İş Kanunu'nda düzenlenmiştir. Kanuna göre, kıdem tazminatının ödenmesini gerektiren haller şunlardır:
İşverenin, işçiyi 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25/II maddesinde düzenlenen “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri” dışında başka bir sebep ile işten çıkarması.
İşçinin, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesinde belirtilen sağlık, “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” ve zorlayıcı sebeplerle iş akdini haklı nedenle feshetmesi.
Kısa Çalışma ve Ücretsiz İzinde Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Yargıtay'a göre, işçinin iş ilişkisi çerçevesinde yaptığı iş ve buna karşılık hak ettiği en son ücret dikkate alınmalıdır.
Pandemi döneminde birçok kişi uzun süre kısa çalışma veya ücretsiz izinde bulundu. Bu durumda, kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmadan önce kazanılan son ücret olmalıdır.
Erkek işçinin muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılması.
Kadın işçinin evlilik sonrasında iş akdini feshetmesi.
İşçinin yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılması.
Emeklilik koşullarının yaş dışında yerine getirilmesi.
İşçinin 24. maddeye dayanan haklı fesih sebepleri şunlardır:
Sağlık sebepleri:
İşin doğası gereği işçinin sağlığı veya yaşamı için tehlikeli olması durumunda.
İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan temas ettiği işveren veya başka bir işçinin bulaşıcı hastalığa veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması durumunda.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık ve benzeri haller:
İşverenin iş sözleşmesi sırasında önemli bir konuda gerçeğe aykırı bilgi vermesi, işçiyi yanıltması durumunda.
İşverenin işçinin veya aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde davranışlarda bulunması durumunda.
İşçinin işyerinde cinsel tacize uğraması ve bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması durumunda.
Ücretin zamanında ve eksiksiz ödenmemesi durumunda.
Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan uzun süreyle işin durmasını gerektiren zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması durumunda.
Yaş Dışındaki Emeklilik Koşullarını Sağlayan Kıdem Tazminatını Alabilir
Emeklilik için yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim gün sayısı gibi kriterleri karşılayan bireyler, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) alacakları bir yazı ile kıdem tazminatını talep edebilirler. SGK'dan kıdem tazminatı yazısı alabilmek için gereken koşullar, sigortalı olarak çalışmaya başlama tarihine göre şu şekildedir:
– 8 Eylül 1999'dan önce işe girenler: 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü.
– 9 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girenler: 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü, veya sadece 7000 prim günü.
– 1 Mayıs 2008'den sonra işe girenler: 5400 prim günü (Prim günü her yıl 100 gün artarak 4500'den 5400'e çıkacaktır).
Özel Sağlık Sigortası Kıdem Tazminatı Hesabına Girer
Kıdem tazminatının hesaplanmasında, asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan nakit veya parasal değeri olan menfaatler dikkate alınır. Bu kapsamda, ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis, yemek yardımı gibi ödemeler kıdem tazminatı hesaplamasında göz önünde bulundurulur.
İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı veya hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaat olarak kabul edilir ve bu ödemeler de kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmelidir.
Bazı işyerlerinde satış rakamlarına bağlı olarak değişen prim ödemeleri uygulanıyor olabilir. Bu durumda, her ay farklı tutarlarda olan prim ödemeleri de kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmalıdır.