Hamas ve arabulucu Katar’dan gelen resmi açıklamalarda, anlaşmanın son aşamasına gelindiği ve olumlu gelişmelerin yaşandığı bir kez daha teyit edildi.
HAMAS ANLAŞMA NİYETİNİ AÇIK ETTİ
HAMAS, pazartesi günü Gazze'de ateşkes anlaşması görüşmelerinde ilerleme sağlandığını açıkladı.
Hamas hareketinin resmi Telegram hesabından yapılan açıklamada, Muhammed Derviş başkanlığındaki HAMAS heyetinin, Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani ile bir araya geldiği ve son ayrıntıları görüştükleri bildirildi.
Katar’a teşekkür edilen açıklamada, Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasına varılması için çabaların sürdüğü, Doha görüşmelerinde işlerin iyi gittiği ve Hamas'ın bu çaba ve gelişmeleri olumlu karşıladığı vurgulandı
Katar'da devam eden Gazze'deki saldırıların sona ermesi ve rehine takası anlaşmasının nihai taslağın, arabulucular tarafından İsrail ve Hamas'a iletildiği duyurulduktan sonra umut arttı..
Süreci takip eden kaynaklar, Doha ve Kahire’de gerçekleşen ateşkes görüşmelerinde artık sona doğru gelindiğini, bu defa ateşkesin an meselesi olduğunu bildirdi.
HAMAS’a yakın kaynaklar ile İsrail kanalı Kan, 3 aşamalı gerçekleşecek ateşkesin yarın açıklanmasının beklendiğini aktardı.
ANLAŞMA ŞARTLARI
Buna göre;
- Öncelikle İsrail saldırıları duracak ve ordu Gazze’den kademeli olarak çekilecek.
- Gazze’ye insani yardım girecek
- Her biri 42 gün sürecek aşamaların ilkinde 30 ve sonrasında 2. Aşamada 30 sonunda da askerler de dahil olmak üzere Hamas esirleri teslim edecek, bunun karşılığında da binin üzerinde Filistinli esir serbest bırakılacak.
- Gazze’de yönetim, aşiret liderleri, akademisyen ve teknokratlardan oluşan sivil bir yönetimle idare edilecek.
- HAMAS’ın varlığı Gazze’de devam edecek.
- Ayrıca HAMAS lideri Yahya Sinvar'ın naaşının iadesi gündemde. Ancak İsrail tarafından bu konuda henüz bir açıklama yapılmadı.
KATAR'DAN BEKLENEN AÇIKLAMA GELDİ
Hamas ve arabulucu Katar’dan gelen resmi açıklamalarda, anlaşmanın son aşamasına gelindiği ve olumlu gelişmelerin yaşandığı bir kez daha teyit edildi.
Katar Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Macid Ensari bugün bir basın açıklaması yaparak, ülkesinin İsrail ile Hamas arasındaki ateşkes ve rehine serbest bırakma müzakerelerinin "son aşamada" olduğuna inandığını ve anlaşmaya "hiç bu kadar yakın olmadıklarnını" söyledi ancak dünyayı "şu anda olan bitenler konusunda aşırı heyecanlanmamaları" konusunda uyardı.
Ensari, "Beklentileri şu anda sahada olanlarla bağlantılı olmayacak bir düzeye yükseltmemek çok önemli" dedi ve ekledi:
"Biz, müzakerelerde artık ileri bir aşamada hatta son aşamada olduğumuza inanıyoruz. Ancak, bir duyuru yapılana kadar hiçbir duyuru yapılmayacak ve bu nedenle şu anda olan bitenler konusunda aşırı heyecanlanmamalıyız."
Ensari, görüşmelere katılan hem Biden yönetimi hem de ABD'den gelen Trump yönetimi temsilcilerine teşekkür etti ve "Doha'da gerçekleşen görüşmeler üretken. Olumlu ve bazı gelişmeler duymayı umuyoruz" dedi.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü daha sonra Katar'ın çatışma konusundaki uzun süredir devam eden tutumunu yineleyerek şöyle dedi:
"Açıkçası, bunu aylardır söylüyoruz. Bu savaş uzun zaman önce bitmeliydi. Devam eden savaşın insani maliyeti katlanılmaz ve Gazze halkı ile bu bölgenin istikrarı ve güvenliği için katlanılmaz olmaya devam ediyor."
DÜNYA BASINI ANLAŞMAYI NASIL GÖRDÜ?
Reuters, Times of Israel, al-Jazeera ve WSJ’nin Filistinli bir kaynağa dayandırdığı haberlere göre “her şey yolunda giderse” İsrail ile Hamas arasında bugün rehine anlaşmasına varılıyor.
Hamas, ateşkes ve esir değişimi için anlaşma taslağını kabul etti, son detaylar belirleniyor.
İsrail, anlaşma kapsamında beş kadın askerin her biri için 30’u müebbet hapis cezasına çarptırılmış olan 50 Filistinliyi serbest bırakacak.
Hamas, ilk aşamada kadınlardan, çocuklardan, ağır yaralılardan ve 50 yaşından büyüklerden oluşan 33 kişiyi serbest bırakacak.
İsrail ordusu, Gazze’nin doğu ve kuzey sınırlarında şerit içerisindeki tampon bölgelerde kalmaya devam edecek, bir süre sonra geri çekilecek.
ABD, Katar, Mısır ve Türkiye, ilk aşamadan sonra kalıcı ateşkes için görüşmelerin süreceğine dair Hamas’a garanti verdi.
RESMEN AÇIKLANMAYAN MADDELER SOSYAL MEDYADA DOLAŞIMA GİRDİ
Sosyal medyada İngilizcesi paylaşıma sokulan bir anlaşma metninde ise maddeler şöyle;
- 42 Gün süreceği belirtilen 1. aşamanın ilk haftasında, İsrail’in sivilleri hedef aldığı hava saldırıları başta olmak üzere iki taraf askeri operasyonlarını geçici durduracak.
- İsrail ordusu, Gazze'deki yerleşim yerlerinden çekilerek, sınır boyunca uzanan bir bölgeye, Vadi Gazze'ye (Netzarim Ekseni ve Kuveyt Meydanı) doğru ilerleyecek.
- Askerlerin çekildiği yerlere, zorla yerinden edilen bölge sakinleri dönecek.
- Ayrıca İsrail’in keşif amaçlı hava operasyonları günlük 10 saat, rehinelerin bırakıldığı günlerde 12 saat olarak kısıtlandı.
- İnsani yardım malzemesi ve yakıtın ilk günden itibaren gireceği belirtilen anlaşmaya göre 600 kamyon temel ihtiyaç malzemesi ile elektrik, enkaz kaldırma araç ve gereçleri, hastane, klinik ve fırınların işletilmesi için 50 kamyon yakıt verilecek.
- Hamas, kadınların, 19 yaş altı çocukların, 50 yaş üstü yaşlıların ve yaralı veya hasta sivillerin de bulunduğu 33 İsrailli rehineyi (sağ veya ölü) serbest bırakacak.
- Bu madde son müzakerelerde Netanyahu’nun itiraz ettiği konulardan biriydi. Netanyahu, sadece hayatta olan esirler konusunda anlaşmaya varmak istediğini, cesetlerin pazarlığını sonraya bırakmayı planladı. Ancak nihai anlaşmada HAMAS’ın şartını kabul etmek zorunda kaldı. Canlı rehinelerin sayısı 33'e ulaşmazsa, ölen rehineler de sayıma dâhil edilecek.
- Bu kapsamda, serbest bırakılan her bir İsrailliye karşılık İsrail, 30 Filistinli çocuk veya kadını serbest bırakacak.
- Serbest bırakılan her bir İsrailli kadın asker karşılığındaysa 50 Filistinli tutuklu serbest bırakılacak.
- İsrailli esirler önce kadınlar ve yaşlılar olmak üzere belirli sürelerde belirli sayıda serbest bırakılacak.
- Tekrar tutuklanan Gazzeli mahkumlar ve sürgün edilen kişiler de pazarlık kapsamında bırakılacak.
- 6. Haftaya kadar İsrail’in, 2011 değişim anlaşmasından sonra yeniden tutuklanan 47 Filistinli ile 7 Ekim 2023'ten bu yana gözaltına alınan 19 yaş altı tüm kadın ve çocukların serbest bırakılması hedefleniyor.
- Taraflar bu koşulları yerine getirdiği takdirde 2. Aşamaya geçilecek.
- Ayrıca Askeri operasyonların durdurulması, İsrail'in çekilmesi ve insani yardım gibi anlaşmalara uyulması, değişimlerin devam edip etmeyeceğini belirleyecek.
- Serbest bırakılan Filistinli tutuklular aynı suçlamalarla tekrar tutuklanmayacak veya serbest bırakma koşullarını imzalamaya zorlanmayacak.
- Askerlerin ve diğer tutukluların serbest bırakılması da dâhil olmak üzere 2. Aşamanın şartlarını tanımlamak için dolaylı müzakereler 16. Günde başlayacak. Anlaşmaların 5. Haftaya kadar kesinleştirilmesi gerekiyor.
- Tüm İsrail askerlerinin ve sivillerin serbest bırakılması ve karşılığında mutabık kalınan sayıda Filistinli tutuklunun serbest bırakılması da dahil olmak üzere, daha fazla tutuklu değişimi yapılmadan önce kalıcı bir ateşkes yürürlüğe girecek.
- Bu aşamada, İsrail güçleri Gazze'den tamamen çekilecek.
- Anlaşmada 3. Aşamaya geçme şartları olgunlaştığında, taraflar kimlikleri tespit edilen kişilerin cenazelerini takas edecek.
- Evlerin, altyapının yeniden inşası ve etkilenen kişilere tazminat ödenmesi de dâhil olmak üzere Gazze’nin yeniden inşa planı masaya yatırılacak.
İSRAİL: HAMAS ZAFERİNİ İLAN ETTİ
Öte yandan İsrail tarafında anlaşma maddeleri, HAMAS açısında zafer olarak görüldü.
Özellikle Gazze Şeridi’ndeki İsrail askerlerinin çekilmesi hezimet olarak değerlendirildi.
İsrail Televizyonu Kan, Netanyahu`nun, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich`in anlaşmaya karşı çıkması nedeniyle hükümetin düşmeyeceğinden emin olmak istediği belirtildi.
Kan`a konuşan İsrailli yetkililer, “eğer işler hızlı ilerlerse bugün öğleden sonra kabinenin toplanması ve ardından hükümet toplantısının yapılması ve anlaşmanın onaylanması muhtemel.” olduğunu açıkladı.
Haberde ayrıca çoğu hükümet üyesinin anlaşmayı desteklediği öne sürüldü.
Öte yandan aşırı sağcı ulusal güvenlik bakanı Itamar Ben-Gvir`in başında olduğu Yahudi Gücü Partisi’nden 3 bakan ile ve aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich`in liderliğini yaptığı Dini Siyonizm Partisi’nden 3 bakanın da anlaşmaya karşı çıktığı belirtildi.
PHİLADELPHİA VE NETZARİM EKSENLERİNDE DURUM
Bu arada İsrail medyasına göre müzakerelerde, İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nin güneyindeki “Philadelphia (Selahaddin) Ekseni bölgesinden peyderpey çekileceği konusunda durum net değil.
Güvenlik endişesi gerekçesiyle İsrail askerlerinin Philadelphia (Selahaddin) Ekseni bölgesine yeniden konuşlandırılması konusunda Times of Israel haber sitesinde, “Rehinelerin serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerde ilerleme kaydedilmesi ve Philadelphia Ekseni bölgesinde İsrail güçlerinin yeniden konuşlandırılmasına ilişkin taraflar arasında bir mutabakatın varlığı sahada görülmüyor” denildi.
Haberde Philadelphia Ekseni’nde faaliyet gösteren İsrail güçlerinin gelecekte bu bölgeden çekebileceğini düşündürecek hiçbir şey olmadığı, Refah bölgesindeki askeri yetkililerle yapılan görüşmelerde bunun tam tersi bir eğilim olduğunun görüldüğü de ifade edildi.
Habere göre söz konusu askeri yetkililer, İsrail işgal ordusunun ayrıca Gazze Şeridi’nin güneyindeki diğer bölgelere de konuşlandığını söyledi.
Öte yandan bu belirsizlik, incelenen Filistin haritalarında Netzarim için de geçerli. İsrail güçlerinin Aralık 2024`ten bu yana Gazze’deki Netzarim koridorunu yedi kilometreye kadar genişlettiği görülüyor.
Filistin topraklarının en az 40 kilometrekarelik tarım ve sanayi alanının yok edildiği Netzarim`deki yayılma politikası Nuseyrat ve Bureyc kampları dâhil olmak üzere özellikle el-Zeytun ve Tel el-Heva mahallelerine kadar uzatıldı.
Netzarim ekseninin, Gazze Şeridi’nin yüzde 11`ini kapsadığına dikkat çekiliyor.
ZAFER HANGİ BAŞKANA YAZILACAK?
Arabulucu taraflardan ABD’ li yetkililer anlaşmanın an meselesi olduğu açıklamalarını yinelerken müzakere zaferi sahipleri ikiye bölünmüş durumda.
Bir yanda 20 Ocak’a kadar çözülmesi konusunda baskı yapan Trump ve ekibi diğer yanda süreçte pasif rol oynayan ancak her masaya oturan Biden ve ekibi.
Trump, resmen başlayacağı başkanlık görevine sözünü dinletmiş bir lider olarak geçmek istiyor. Biden ise başkanlık görevini bırakmadan önce başladığı işi tamamlamış olarak devretmek hedefinde.
Trump’ın Ortadoğu elçisi Steve Witkoff, geçtiğimiz perşembe günü önce Doha’ya ardından Kudüs’e geçerek taraflar ve arabulucularla görüştü, müstakbel başkanın kararlılığını bir kez daha hatırlattı.
İsrail medyasına göre, Witkoff, Netanyahu’ya, "Trump’ın 20 Ocak'taki yemin törenine kadar bir esir anlaşması istediğini" söyledi. Witkoff, bir anlaşmaya varılabilmesi için her iki tarafın da esneklik göstermesi gerektiğini vurguladı.
Halihazırdaki Başkan Biden ise dün Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al-Sani ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Es-Sisi ile bizzat telefon görüşmeleri yaptı. Doha’daki son görüşme sürecinde Brett McGurk'ün de olduğu açıklanmıştı.
OLUMLU AMA TEMKİNLİ OLANLAR
Öte yandan müzakereler hakkında temkinli açıklama yapan yetkililer ise “çok sayıda değişken unsurun hala devrede olması nedeniyle” anlaşmanın zamanlamasına ilişkin tahminde bulunmaktan kaçınıyor.
Son olarak ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Gazze Şeridi’nde ateşkes anlaşmasına ilişkin devam eden müzakerelere değinerek, “Bir anlaşmaya çok yakınız ve bu hafta içinde tamamlanabilir” dedi.
