İş sözleşmesinin feshi nedeniyle işçinin veya işverenin karşı tarafa ödemesi gereken ihbar tazminatı, bazı durumlarda işçinin kıdemine göre hesaplanır. Hesaplama işlemi, fesih bildirimi almaya hak kazanan çalışanların kıdem ve maaşlarını kullanır. İş sözleşmesi ihbar süresine uyulmadan feshedildiğinde, 6 aydan az çalışmış olan işçiye iki haftalık maaşı karşılığında kıdem tazminatı ödenir. 6 aydan 1,5 yıla kadar çalışan işçilere 4 haftalık ücret ödenir. 1,5 yıldan 3 yıla kadar çalışan personele 6 haftalık maaş tutarında kıdem tazminatı ödenir.
3 yıldan fazla çalışan bir çalışan, 8 haftalık maaşına eşit tazminat alır. Bildirim üzerine tazminat hesaplanırken tahakkuk eden brüt maaş esas alınır. Bir işverenden bir çalışana yapılan devam eden nakit ödemeler, ayni ödeme kapsamındadır. Seyahat, yemek, ikramiye veya malzeme gibi periyodik ödemelere brüt giyim ücretleri denir.
İhbar Tazminatı Vergisi
Bir çalışanın hizmet süresi, maaş ödemesine ek olarak, hesaplama sürecinin önemli yönlerinden biridir. İşçinin kıdemine tekabül eden ihbar süresinin her haftası, maaş hesabında 7 gün sayılır. Toplam gün sayısı, mevcut brüt ödemelerin günlük tutarı ile çarpılır. Bu hesaplamadan elde edilen sonuç, işçinin bildirimi için brüt tazminattır.
Bildirim vergiye tabidir. Yıllık kümülatif vergi matrahı, stopaj oranı ve gelir vergisi, bildirimde bulunularak brüt iadeden mahsup edilir. Bu işlem, çalışan için net bir zarar ortaya koymaktadır. Tazminatın ödenmesi için bildirimde bulunulması halinde, çalışanın maaşı ve kıdemi dikkate alınarak hesaplanan belirli bir süre vardır.
Kıdem tazminatının ne zaman ödeneceği konusu hem işverenleri hem de çalışanları ilgilendiren konulardan biridir. Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin sonunda ödenir. İşveren, iş sözleşmesini derhal feshetmek isterse, ihbar üzerine aynı süre içinde tazminat ödemek zorundadır. Tazminat ihtarının zaman aşımı süresi iş kanununda 5 yıl olarak belirlenmiştir.
İhbar Tazminatını Hangi Durumlarda Alınır
Tazminatın şartlarından biri, iş sözleşmesinin feshinin geçerli bir sebebe dayanmasıdır. İş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçi veya işveren, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemez. İşten çıkarılma nedeninin gerekçesi, iş sözleşmesinin derhal feshedilmesini sağlar.
İlgili konuya İş Kanunu'nun 24. maddesinde yer verilmiştir. Böyle bir durumda işçi ihbar süresini beklemeden sözleşmeyi feshedebilir. Tarafların kıdem tazminatı ödeyebilmesi için iş sözleşmesinin feshinin hukuka aykırı olması gerekir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesinde işçinin kıdemine göre belirlenen ihbar sürelerine uyulmaksızın iş sözleşmesinin feshi tazminat ihtar hakkı vermektedir.
