ZAMANIN RUHU | ERTUĞRUL ÖZKÖK
6 ŞUBAT GÜNÜ HATAY’DA YIKILAN BİR BİNANIN ALTINDAN ÇIKAN BİR 8 MART ŞARKISI
Suicide Squad filminin en etkileyici bölümü, hemen başta, Harley Queen’i hapishanede gördüğümüz o sahnedir…
Filmin kadın kahramanı Harley Queen, Joker’ın sevgilisidir…
Bana göre 21’inci Yüzyılın meydan okuyan yeni kadın simgesidir.
O KADINI HAPİSHANEDE İLK GÖRDÜĞÜMÜZ SAHNEDEKİ ŞARKI
Onu haphishanede gördüğümüz bu ilk sahnede fonda bir şarkı çalmaktadır.
Lesley Gore’un “You Don’t Own Me..” adlı parçası…
Bu şarkıyı ilk defa 16 yaşımdayken, İzmir’de Çiğli Amerikan Radyosu’ndan dinlemiştim.
Yıl 1963’dü ve İngiliz Beat çocukları dünyayı sallamaya başlamıştı.
İşte tam o günlerde Amerika’da 17 yaşında bir kız bu şarkıyı söylemeye başladı….
“You Don’t Own me…”
17 YAŞINDA BİR KIZ ERKEKLERE DİYORDU Kİ
17 yaşında bir kız erkeklere söylüyordu bu şarkıyı…
“Sen benim sahibim değilsin…” Ve olamazsın…
Bana ne yapacağımı, hasıl davranacağımı söyleyemezsin…
İngiltere’de aynı yaştaki çocuklar müzik devrimine başlarken, Lesley Gore, erkek egemen topluma karşı bu şarkıyla başlatıyordu savaşını…
BU SABAH TANIDIĞIM KADINLARA İŞTE BU ŞARKIYI GÖNDERDİM
Bugün 8 Mart Kadınlar Günü…
Dün başta Tansu ve kızım Gülümsün olmak üzere tanıdığım bütün kadınlara Youtube’dan Suicide Squad filminin bu sahnesinin videosunu gönderdim…
Bugün size, işte bu şarkıdan çıkarak, bir başka kadının hikayesini anlatacağım…
Bir Osmanlı kadınının hikayesini…
Ama o kadının hikayesine baştan değil, en hüzünlü anından başlayacağım…
GOOGLE’DE AÇILAN BİR SAYFADAKİ NOT: KALICI OLARAK KAPALI
Google’a girip “ Kırıkhan Nuriye Ulviye İlçe Halk Civelek Kütüphanesi” yazarsanız önünüze bir sayfa açılır.
Tam adresi şudur:
Kurtuluş, Bahadır Yalçın Sokak, 31440…Kıırıkhan/Hatay…
Bu adresin hemen altında kırmızı fontlarla yazılmış şu yazıyı okursunuz:
“Kalıcı olarak kapalı…”
Bina 6 Şubat depreminde yıkılmıştır…
L’OREAL TÜRKİYE’NİN 8 MART KİTAPÇIĞINDAN ÇIKAN KADIN
Epeydir unuttuğum bu ismi, dün “L’Oreal Türkiye’nin” bana gönderdiği bir kitapçığı okuyunca tekrar hatırladım
L’Oreal Türkiye, 8 Mart Kadınlar Günü için çok güzel bir kitapçık hazırlamış.
Türkiye’nin İlk Kadın Hakları dergisi ‘Kadınlar Dünyasının’ bir tıpkıbasımı bu.
İlk sayısı 17 Nisan 1913 günü yayınlanmış.
1921 yılında ise yayın hayatına son vermiş.
13 YAŞINDA İKİNCİ ABDÜLHAMİD’İN SÜTKARDEŞİ İLE EVLENDİRİLEN KADIN
Nuriye Civelek 1893 yılında Balıkesir’in Gönen ilçesinde doğdu.
Kafkasya göçmeni bir ailenin kızıydı.
Yoksul bir aile oldukları için babası eğitim alsın diye onu Yıldız Sarayı’na verdi.
Orada Saray terbiyesi aldı ve 13 yaşında İkinci Abdülhamid’in sütkardeşi Hulusi Beyle evlendirildi.
Bir “Ünzile” hikayesi yani.
Evlendirildiği adam kendisinden yaşça çok büyüktü ve Nuriye 20 yaşındayken dul kaldı.
Onun bir kadın olarak mücadelesi işte o günden sonra başladı.
DERGİNİN İLK SAYISINDAKİ TANITIM CÜMLESİ: “BİZ OSMANLI KADINLARI”
1913 yılında Türkiye’nin ilk kadın dergisi olan ‘Kadınlar Dünyasını’ kurdu.
Balkan Savaşı’nın hezimetini yaşayan Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşına girmeye hazırlanıyordu.
Kadınların hayatı, şehit çocuklarına ve oğullarına ağıt yakmakla geçiyordu.
İşte böyle bir dönemde “Biz Osmanlı Kadınları” diyerek ayağa kalktı ve dergisinin ilk sayısını yayınladı.
TANITIMDA DİKKATİMİ ÇEKEN BİR KELİME: “CİNS”
Dergi kendini, başlığının altındaki şu cümlelerle tanıtıyordu:
“Bilimsel, edebi, toplumsal hanımlara özgü günlü gazetedir. Sayfalarımız cins ve meslek ayırt etmeksizin muhterem Osmanlı hanımlarının eserlerine özgüdür.”
Burada “Cins” kelimesi ile kastedilen şeyin ne olduğunu tam anlamadım.
Orijinali eski yazıyla yazıldığı için tam çıkaramadım.
Ama bildiğim şu.
Kafa tutan cesur bir kadındı…
Müslüman bir Osmanlı kadının ilk fotoğrafını dergisinde o yayınladı.
DERGİNİN İLK SAYISI RESMEN BİR BAŞKALDIRI MANİFESTOSU
İlk sayısının sunum yazısında şöyle bir bölüm vardı:
“Biz, bizi yanıltan yazarların sözlerine artık önem vermeyeceğiz. Kadınlar erkeklerin canyoldaşı imiş, hayat arkadaşı imiş, aklın, izanın tamamlayıcısı, yuvanın düzenleyicisi, çekip çevireni velhasıl hayat ortağımış, daha bilmem ne imiş..Bunların hepsi yalan….Bu aldanma yüzündendir ki haklarımızı savunamayıp, daima erkeklere esir bir şekilde işlevsiz kalmışız…”
Tam anlamıyla bir kadın başkaldırı manifestosu değil mi bu sözler…
11 YIL ÖNCE AİLE İÇİ ŞİDDETE KARŞI YAYINLANAN BİR ŞİİR
Okudukça daha çok sevdim Nuriye Ulviye’yi…
Herhalde Müslüman Osmanlı kadınları arasında ilk Feminist ve aktivist kadın oydu diye düşündüm.
Aileiçi şiddete karşı ilk şiiri de o sayıda yine o yayınlamış, “Hicranlarımız” başlıklı şu dizelere bakar mısınız:
“Merhametsiz erkeklere
Şevkatimizdir size veren cüret
Hemcinsinize reva mı bu şiddet
Evliliğe yok mu sizde hürmet
Şu asırda çekilir mi bu zillet…”
Bu haykırışın üzerinden 11 yıl geçti…
Bir başka “Bu asırdayız” ama söyler misiniz ne değişti?
KİĞILI’NIN VİTRİNİNDEKİ 8 MART BLUEJEANİ BİZE NE DİYOR
Bütün hayatı, kadınlara yüksek öğrenim hakkı, çalışma hakkı, iş imkanı, eşit işe eşit ücret mücadelesiyle geçti.
Müslüman kadınların zorunlu olan peçe yerine başörtüsü takma hakkının verilmesi için çalıştı.
Kiğılı Giyim 8 Mart Kadınlar günü için çok güzel bir blucin tasarlamış.
Cep kısmında Kadın çalışanlar için şu sloganı okuyoruz:
“Eşit işe eşit ücret…”
Vitrin’de bu sloganı görünce Nuriye Ulviye’yi hatırladım.
Demek ki onun başlattığı mücadeleyi 111 yıl sonra hala kazanamamış kadınlar.
KIRIKHAN ASRİ MEZARLIĞINDA BİTEN BİR KADIN HAYATI
Nuriye Ulviye, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra 1931 yılında Antakyalı bir doktorla evlendi.
Hayatının sonlarında Kırıkhan ilçesine yerleştiler…
Nuriye Ulviye Civelek 9 Nisan 1964 günü Kırıkhan’da öldü.
Bugün Hatay’ın Antakya ilçesindeki Asri Mezarlıkta yatıyor..
İstanbul Kadın Müzesi’nde de ona ayrılmış bir bölüm var…
Kocasının onun adına yaptırdığı kütüphanenin Gogle sayfasında ise işte o cümle yazıyor:
“Kalıcı olarak kapalı…”
Tanıdığım Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’un o kütüphaneli yeniden ayağa kaldıracağına eminim.
LESLAY GORE’UN ŞARKISI HARLY QUEEN’İN HAPİSHANE ŞARKISI OLUNCA
Lesley Gore’un şarkısı dünya feminist hareketinde hep bir ilk isyan şarkısı olarak dinlendi…
Sonra Gloria Gaynor ve Aretha Franklin’in “I Will Survive”ları, Cyndie Lauper’ın “Girls Just Waht to Have Fun’ları” geldi…
Sonra unutuldu…
Ta ki, Hip hopçular gelip, onun şarkısını çok daha isyankar bir üslup ve ritmle söyleyinceye kadar.
Saygrace ve G-Easy’nin hip hop versiyonu patladı.
Ve sonunda şarkı Suicide Squad filminde Harley Queen’in hapishanedeki meydan okuma şarkısı oldu.
“You Don’t Own Me” şarkısı, bugün dünyanın müzik Pantheonu sayılan Grammy Hall of Fame’e girdi…
Ve dünya kadınları her 8 Mart günü bu şarkıyı daha da daha da hissederek söylemeye başladılar.