Seddülbahir Kalesi'ne dünyanın en prestijli ödülü

Çanakkale Savaşları'nda ilk şehitleri verdiğimiz Seddülbahir Kalesi, dünyanın en prestijli tasarım dergisinin ödülünü kazandı. 

Gelibolu yarımadasında bulunan ve Çanakkale Savaşları’ndan 100 yıl sonra restore edilen Seddülbahir en kanlı savaşlara sahne olmuş, binlerce şehidin kanı burada akmıştı. Çanakkale Boğazı'nı geçmek isteyen itilaf devletlerinin 3 Kasım 1914'te ilk bombaladığı yer burasıydı. İşte bu kalenin tasarımı ve çevre düzenlemesi, dünya çapında ödüle layık görüldü. 

Dünyanın en popüler tasarım dergisi Dezeen tarafından düzenlenen mimarlık ve tasarım ödülleri, kendi alanındaki en prestijli ödüller olarak kabul ediliyor. 

Seddülbahir Kalesi, mimarlık ve tasarım konusunda en iyilerin ödüllendirildiği “Dezeen Ödülleri”nde “Mimarlık Kategorisi” altında yer alan “Miras Projesi” dalında ödüle layık görüldü.

Hatice Turhan Sultan yaptırmıştı Osmanlı Padişahı IV. Mehmet'in annesi Hatice Turhan Sultan tarafından yaptırılan Seddülbahir Kalesi, bir 17. yüzyıl kalesi. Tarihin en kanlı savaşları arasında yer alan ve Mehmetçiğin kahramanlığı sayesinde 'Çanakkale Geçilmez' destanının yazıldığı Çanakkale Savaşları'nda, Gelibolu Yarımadası'ndaki Seddülbahir Kalesi, Boğaz’ın güvenliğinde yüzyıllarca çok önemli rol oynadı. 109 yıl önce 'yedi düvel'e karşı Mehmetçik ile beraber karşı koyan kale, isabet eden top atışlarıyla harap duruma geldi. 

3 yıllık çalışmayla ayağa kaldırıldı Düşmanın top mermilerinin büyük hasar verdiği Seddülbahir Kalesi, bunun üzerine, aradan geçen 1 asırlık zamanın doğal tahribatına da uğradı.  2015 yılında Çanakkale Savaşları Tarihi Alan Başkanlığı, harap durumdaki kaleyi v eçevresini onarmak için harekete geçti. 3 yıllık çalışmanın ardından, onarım ve çevre düzenlemesi sonucunda ortaya göz alıcı güzellikte bir açık hava müzesi ortaya çıktı.  Seddülbahir açık Hava Müzesi’nin açılışını, 2018’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yapmıştı. 

Tarihin ve savaşın izleri korundu Onarım ve düzenleme çalışmalarında Seddülbahir Kalesi’nin tüm tarihi boyunca ve Çanakkale Savaşları süresince yaşadığı tüm olaylara ilişkin izler korundu. Ziyaretçiler, kalenin ilk yapıldığı 17. Yüzyıldan bu güne kadarki tüm aşamalarla ilgili bilgi sahibi olabiliyor.  Çanakkale Savaşları’ndaki ilk şehitlerin kabirlerinin bulunduğu kabristan en çok ilgi gören yerlerden biri. Ziyaretçiler tarihin en kanlı savaşının Seddülbahir’de yaşanan bölümüne ilişkin savaş malzemelerini, mekanları ve belgeleri inceleme ayrıcalığına sahip olabiliyor. 

El bombaları, süngüler, mermiler… Ayrıca onarım kazıları sırasında ortaya çıkartılan Osmanlı asker künyeleri, Fransız cep saati, Osmanlı el bombası, Krupp topu namlu temizleme harbisi, Fransız ve Senegal asker palaları, Osmanlı mavzer süngüleri, Osmanlı süngü kını, Osmanlı palaska barutluğu, Osmanlı, Fransız ve Avustralya asker üniforması kol düğmeleri, mermiler ve Fransız mühimmat sandığı gibi birçok malzeme müzede sergileniyor. 100 yıl sonra yeniden ortaya çıkartılan bu savaş gereçleri, ziyaretçilere adeta o günleri yeniden yaşatıyor.

15 projeyi geride bıraktı İtilaf devletlerinin 3 Kasım 1914'te ilk bombaladığı ve ilk şehitlerin verildiği Seddülbahir Kalesi, “Dezeen Ödülleri”nde mimarlık ve tasarım dünyasının önde gelen 90 isminden oluşan jüri tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda “Mimarlık Kategorisi” başlığı altında yer alan “Miras Projesi” dalında Avustralya, Çin, Malezya, Belçika, İngiltere ve İskoçya'dan katılan 15 projeyi geride bırakarak ödülün sahibi oldu.

82 ülkeden 231 proje yarıştı Dünyanın en iyi mimari, iç mekân, tasarım ve sürdürülebilirlik projelerini ve en seçkin mimarlık stüdyolarını, bireysel mimarları ve tasarımcıları belirleyen Dezeen Ödülleri'nde; 15 mimarlık, 9 iç mekân, 11 tasarım ve 6 sürdürülebilirlik olmak üzere toplam 41 proje kategorisinde, 82 ülkeden 231 proje yarıştı.

İlk ödülü değil Bu ödül, Seddülbahir Kalesi’nin kazandığı ilk başarı değil. Türkiye Mimarlık Yıllığı 2023 seçkisi içinde yer almış, Uluslararası Domus Koruma ve Restorasyon Ödülleri ve Architizer A+ Ödüllerinde Finalist olmuş, TMMOB Mimarlar Odası XIX. Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödüllerinde Yapı-Koruma ile TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Genel Kategori Proje ödüllerini almış ve Singapur'da düzenlenen Dünya Mimarlık Festivali'nde “Tamamlanan Kültür Yapıları” kategorisinde jüri özel takdir ödülüne de layık görülmüştü.

Seddülbahir Kalesi Müzesi, 2025 yılında Aga Khan, Europa Nostra ve ICOM ödülleri için de yarışacak.

Bir kadın tarafından yaptırılan ilk askeri yapı Çanakkale'nin Eceabat ilçesine bağlı Seddülbahir köyünde yer alan, 1. derece arkeolojik-askeri-harp tarihi-kentsel sit alanı konumundaki Seddülbahir Kalesi, Gelibolu Yarımadası'nın en güney ucunda bulunuyor.  Yaklaşık 22 bin metrekarelik alanda konumlanmış kale, Venedik saldırılarına karşı 17'nci yüzyılda, IV. Mehmed’in annesi Hatice Turhan Sultan tarafından yaptırıldı. Seddülbahir, yaptıranı (banisi) kadın olan ilk askeri yapı özelliği taşıyor.