Gündem

Demokrasiye çalınan kara leke: 12 Eylül

Yakın siyasal tarihin en büyük travması sayılabilecek 12 Eylül 1980 askeri darbesinde 1,5 milyonu aşkın insan fişlenirken 650 bin kişi gözaltına alındı. Türkiye'deki darbeler tarihinin en trajedi örneklerinden olan 12 Eylül'ün acı hatırası, kuşaklar boyu hala taptaze canlılığını koruyor.

Abone Ol

12 Eylül 1980 sabahı Türkiye âdeta bir 'korku imparatorluğu'na uyandı. Siyasiler, basın, işçi ve işveren sendikaları, öğrenci ve öğretmen kulüpleri dahil toplumun geniş bir tabanı üzerinde bir sürek avı başlatıldı. 

Ülkenin üzerine 12 Eylül sabahı çöken kara bulut binlerce insanı aydınlığa hasret bırakacak ve sindirecektir.

Türkiye'nin sosyal ve politik dokusunda etkisi yıllar boyu sürecek derin yaralar açan 12 Eylül 1980 faşist askeri darbesinin 49'inci yılına girerken, ABD emperyalizminin Türkiye'ye doğrudan müdahalesi sayılabilecek darbenin bilançosunu araştırdık.

Bütün siyasal örgütlerin dağıtıldığı ya da devşirildiği, insan ve yurttaşlık haklarının tümüyle askıya alındığı, aydın ve sanatçıların vatandaşlıktan çıkarıldığı, üniversite ve fikir kulüplerine kelepçelerin vurulduğu, düşünce hürriyetinin tahakküm altına alındığı, gazetecilerin hapsedildiği, politikacıların sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandığı ve ülkenin daha önce hiç olmadığı kadar kutuplaştırıldığı bir karanlık dönemin bilançosunu okurlarımıza sunuyoruz.

İşte cumhuriyet tarihine kara leke olarak geçen 12 Eylül 1980 askeri darbesinin hafızalardan silinmeyen bilançosu:

Gözaltına alınanlar: 650.000

Fişlenenler: 1.683.000

Açılan dava sayısı: 210.000

Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananlar: 230.000

Bu sanıklar arasında 141-142-163. maddelerden yargılananlar: 71.500

Sivil mahkemelerde açılan davalar (1980-88 yıllar arası): 9,508Yargılanan 'örgüt üyesi': 98.404

Hüküm giyen 'örgüt üyesi': 21.764

14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı

Vatandaşlıktan çıkarılanlar: 14.000

Pasaport verilmeyenler: 388.000

Faaliyetten men edilen dernek: 23.700

Toplam 644 cezaevindeki hükümlü ve tutuklu sayısı: 52.000 (1990'da kalanlar)

Açlık grevinde ölenler: 14

Kaçarken vurulanlar: 16'Çatışma'da öldürülenler: 74

Doğal ölüm raporu verilenler: 73

'İntihar' ettiği bildirilenler: 43

İşkence sonucu öldürülenler: 171

Açılan işkence soruşturma veya davası: 9.962 (1982-1988 arası)

İşkence yaptıkları suçlamasıyla yargılanan güvenlik görevlisi : 544

1402 Sıkıyönetim yasasına göre yapılan işlem : 18.525

Hakkında işlem yapılan memur: 7.245

Hakkında işlem yapılan öğretmen: 3.854

Hakkında işlem yapılan öğretim görevlisi: 120

Hakkında işlem yapılan din görevlisi: 266

Hakkında işlem yapılan mülki amir: 35

Hakkında işlem yapılan hakim-savcı: 47

Hakkında işlem yapılan güvenlik görevlisi: 988

Bölge dışına sürülenler: 7.233

Görevlerine son verilenler: 4.891

Cezaevlerindeki gazetecilerin aldığı ceza toplamı: 3.315 yıl 3 ay

İstanbul gazetelerinin yayın yapamadığı gün sayısı: 300 gün

Gazetecilere istenilen hapis cezası: 4.000 yıl

Cezaevlerindeki gazeteciler: 31

Polisçe aranan gıyabi tutuklu gazeteciler: 13

Silahlı saldırıda öldürülen gazeteciler: 3

Yalnızca 1989'da 16 günlük gazeteye açılan dava: 394

Tazminat davalarının sayısı:211

İstenilen tazminat miktarı: 12 milyar 848 milyon

Yakılarak yok edilen gazete, dergi, kitap: 39 ton

Yok edilmek üzere depolarda bekleyen yayın: 40 ton

Basın özgürlüğünü kısıtlayan yasa sayısı: 151Yasaklanan yayın sayısı: 927

Yasaklanan film sayısı: 927

50 kişi idam edildi

Haklarında idam cezası istenenler: 7.000

Ölüm cezası verilenler: 517

Askeri Yargıtay'ın onayladığı idam cezası: 124

Dosyası Meclis'te bulunan idam hükümlüsü: 259

İnfaz edilen idam cezası: 50

İnfaz edilen sol görüşlü idam mahkumu: 18

İnfaz edilen sağ görüşlü idam mahkumu: 8