Ercan Küçük - Haber Merkezi
Marmara Denizi’nde geçtiğimiz yıllarda görülen müsilaj aylar süren zorlu çalışmalarla deniz yüzeyinden temizlenmişti. Ancak geçtiğimiz günlerde Gemlik Körfezi’nde ortaya çıkan manzara ‘Müsilaj geri mi dönüyor?’ sorusunu gündeme getirdi. Samimi Haber’e konuşan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Eski Müsteşarı Prof. Mustafa Öztürk, Marmara Denizi’nin müsilajdan değil atık sularla kirlenmesinin de etkisiyle oksijensizlikten öleceği uyarısı yaptı.
Artan hava sıcaklıkları denizleri de etkilemeye başladı. Denizlere atılan evsel ve sanayi atıkları da geçtiğimiz yıllarda Marmara Denizi’ni yeniden tehdit etmeye başladı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Eski Müsteşarı Prof. Mustafa Öztürk ise, Marmara Denizi için asıl tehlikenin oksijensizlik olduğuna dikkat çekti. Deniz yüzeyinde artan sıcaklıkların denizde tabakalaşmaya neden olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Öztürk şu uyarıları yaptı:
Sıcaklık arttı, oksijen azaldı
“Özellikle en büyük sıcak artışı Akdeniz’de. Marmara Denizi’nde de zaman zaman 32 dereceye kadar sıcaklıklar çıktı. Deniz yüzeylerinde sıcaklık arttığı zaman denizin tabakalaşması dediğimiz olay hızlanır ve artar. Daha yoğun bir şekilde tabakalaşma olur. Denizde sıcaklıklar arttıkça deniz suyu sıcaklığının nüfus edeceği alana kadar sıcaklıklarda bir değişikliğe neden olur. Yukarı ise daha sıcak olur. Bunun en büyük negatif etkisi deniz yüzeyinde sıcaklık artığı için oksijen miktarı azalır. Karbon yutak alanı özelliğini kaybeder. Denizler en büyük karbon yutak alanlardır. Atmosferdeki karbondioksidi emer ve sera gazı salınımını azaltır. Sıcaklık arttığı için bu olay gerçekleşmez.
Deniz yüzeyinde hem sıcaklığın azalması hem oksijenin azalması hem de kardondioksit yutak alanının azalması denizlerin ekolojik yapısını ciddi şekilde bozar.
Deniz belli zamanlarda karışır. Deniz suyu göl suyu derin deniz suyu karışır. Karışırken tabandaki oksijen azalan su yüzeye, yüzeydeki azalan oksijen tabana doğru gider. Su devir daim yapar. Tabakalaşmayla bu sıfırlanır. Sıfırlandığı için de tabanda besi maddelerinin oksijen de olmadığı için birikimi artar. Taban daha hızlı şekilde ölmeye başlar. Bu sebepten dolayı Marmara müsilajdan değil oksijensizlikten ölecek.”
Marmara en erken 5-7 yılda kurtarılır
Prof. Dr. Öztürk, Marmara Denizi’nin denize atılan atıklar nedeniyle foseptik çukur haline geldiğini vurguladı. Gerekli çalışmalarla Marmara Denizi’nin ancak 5-7 yıl arasında kurtarılabileceğini belirten Prof. Dr. Öztürk, şunları söyledi:
“Artık Marmara Denizi foseptik çukur olmaktan kurtulmalı. Evsel sanayi tarımsal ve hayvancılık atık suları ileri kademe arıtılarak gönderilmeli. İyi tarım uygulaması yapmadığımız müddetçe Marmara Denizi’ni kurtaramayız. Tarım arazilerinde fazla miktarda azotlu ve fosforlu gübre kullanılıyor. Bunların da önemli miktarları yağmur suyuyla vs. Denize geliyor. Burada da ciddi kirlenmeye neden oluyor. İyi tarım uygulaması yapılmayan alanlarda kesinlikle tarımcılığa izin verilmemeli. Tarım alanlarında Azot ve fosforlu gübre kullanımını kontrol altına alınması gerekiyor. Marmara Denizi’ni foseptik olmaktan kurtarın 5-7 yıl arasında kurtarırsınız."
“Derin deniz deşarjına izin verilmemeli”
Noktasal kaynaklar ve alan kaynaklar Marmara’da sürekli izlenmeli ve kontrol altına alınmalı. Çeşitli bilimsel çalışmalar yapılıyor ama bu raporlar hiçbir zaman kamuoyuyla paylaşılmıyor. Marmara Denizi tüm noktalarıyla izlemeye alınmalı. Aksi durumda Marmara ölürse Türkiye ölür.
Acil olarak tüm evsel ve sanayi atık suların ileri kademe arıtılması için planlama yapılmalı. Havzadaki atık suların ve sanayi atık suların yanında tüm havza izlemeye alınmalı. Kirliliğin yoğun olduğu bölgelerde öncelikli atık sular önlenmeli, derin deniz deşarjına Marmara’da kesinlikle izin verilmemeli. Marmara denizi foseptik olmaktan kesinlikle kurtarılmalı. Aksi taktirde oksijensizlikten gidecek.”
Sahillerde daha fazla yosun görülecek
Prof. Dr. Öztürk, müsilajın verdiği mesajın da doğru anlaşılması gerektiğini belirtti:
“Müsilaj zamanında haber verdi; ‘Ben kirleniyorum’ dedi. Şimdi görülmeyen kirlilikler var; Oksijensizlik. Oksijensiz ortamda balık yaşar mı? Akdeniz’den, Karadeniz’den gelen su sıcak, Marmara suyu sıcak. İşte bu sıcaklar Marmara’nın oksijensiz kalmasını ve ölmesini daha hızlandıracak.
Marmara'yı kurtarmak istiyorsanız kesinlikle atık suları önlemeniz lazım. Sıcaklığın artmasıyla biokimyasal reaksiyonlar attığı için oksijen daha fazla tükenecek. Sahillerde daha fazla yosun görmeye başlayacaksınız. Marmara'nın önemli noktalarında oksijen ölçümü yapılmalı kamuoyuyla paylaşılmalı. Marmara oksijensizlikten ölebilir.
En önemli meselelerden biri de şu: balıklar yüzeyden gidiyor artık derine inemiyorlar. Yüzeyden gittiği için Marmara’da aşırı balık avlanması yapılıyor. Balık avcılığı kontrol altına alınması gerekiyor.”
