Alman yazar Erich Maria Remarque'ın 1929 tarihli 'Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok' adlı romanı 92 yıl sonra yeniden filme uyarlandı.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Atatürk ise filmi İstanbul'da El Hamra Sineması'nda özel bir gösterimde izledi. Filmi çok beğenen Atatürk, savaştan yeni çıkmış Türk halkı için filmin psikolojik etkisinin iyi olmayacağını düşünür.
Militarist söylemi eleştiren film, Nazilerin karşı çıkmasına rağmen Almanya'da gösterime girdiği kaydedildi.
Bu durumun tepkilere neden olduğu da belirtilirken o yıllara ait Cumhuriyet Gazetesi'nde "milliyetçi sosyalistlerin şiddetle faaliyete geçmiş olmaları nedeniyle film gösterimden kaldırıldı. salonlarda büyük gürültüler yaptılar ve dışarıdan getirdikleri yüzlerce beyaz sıçanı salona bıraktılar. bu yaşananlardan sonra hükümet için geri adım atmaktan başka çare kalmamıştır." ifadelerine yer verildiği belirtildi.
Film yapımcısı Kemal Seden'in söz konusu filmi Türkiye'ye getirdiği belirtilirken Mustafa Kemal Atatürk'e filmin özel gösteriminin de kendisinin yaptığı ifade edildi.
Kemal Seden'in henüz sansür kurulundan onay süreci devam ederken Atatürk'e filmi izlettiği ve Atatürk'ün de filmi çok beğendiği ancak gerçekçi olması nedeniyle filmin Türkiye'de gösterilmesinin sakıncalığı olabileceğini söylediği kaydedildi.
"Türk halkına izletilmesi sakıncalı"
Atatürk'ün yanında oturan Dahiliye Vekili Şükrü Kaya'ya filmi çok beğendiğini dile getirirken, söz konusu filmin savaşın getirdiği felaketleri en iyi biçimde anlatan bir belge niteliği taşıdığını da söyler. Fakat savaştan yeni çıkmış Türk halkına bu filmin gösterilmesini sakıncalı bulduğunu, filmin Türk halkına gösterilmesi için vaktin henüz erken olduğunu da söyler.
Atatürk'ün film hakkındaki düşünceleri Kemal Seden'in filmi gösterime sokma düşüncesini etkiler. Ancak bunun asıl sebebi, Almanlarla olan ilişkilerin yeni yeni düzelmeye başlamasıdır. Öte yandan diplomatik kriz çıkmaması için sansür kurulu filme izin vermeyeceği de bir gerçektir. Almanya söz konusu filmi kendi ülkesinde yasaklayınca Türkiye'de filmi gösterime sokmamıştır.
Filmin konusu
Birinci Dünya Savaşı esnasında bir erkek lisesinde öğretmenlik yapan Profesör Kantorek, öğrencilerini savaşa katılmanın ve bir asker olarak savaşta yer almanın son derece onurlu bir mevki olduğu gerekçesiyle doldurmaktadır. Bu etkileyici konuşmalardan etkilenen askerler gönüllü olarak askere yazılarak Alman ordusuna katılırlar.
Ancak savaş ne kitaplarda yazdığı, ne de öğretmenlerinin anlattığı türden epik bir olay değildir. Genç askerler bu yanılgının farkında olsalar da artık geriye dönebilmeleri mümkün değildir; tüm toyluklarıyla olup biten tüm siyasi oyunların ve acımasız planların gölgesinde canları için mücadele edeceklerdir.
Erich Maria Remarque’nin 'Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok' isimli romanından uyarlanan bir klasik, anlamsız bir kavram olan savaşın yıkıcı etkilerini tüm çarpıcılığıyla ölümsüzleştiriyor.
Kaynakça
1- Özuyar, A., (2021), Gazi'nin Sineması, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
2-Seyler.eksisozluk.com "Atatürk'ün Sinemada İzleyip, "Türk Halkına İzletmesi Sakıncalı Olabilir" Dediği Film". Erişim: 4 Kasım 2022
