HABER MERKEZİ - ELİF ERBAY
EURO 2024 Son 16 Turu’nda Türkiye’nin Avusturya’yı 2-1 yendiği maçta iki gol atan Merih Demiral'a gol sevinci sırasında yaptığı bozkurt işareti nedeniyle UEFA tarafından soruşturma başlatıldı. UEFA’nın bu kararı, Türkiye’de geniş yankı uyandırırken, Dışişleri Bakanlığı ve siyasiler de tepki gösterdi.
UEFA, 2 Temmuz 2024 tarihinde Almanya’nın Leipzig kentinde oynanan ve Türkiye’nin 2-1 galip geldiği maçta, Merih Demiral’ın gol sevinci sırasında yaptığı bozkurt işareti nedeniyle soruşturma başlattı. UEFA’dan yapılan açıklamada, “Türkiye Futbol Federasyonu oyuncusu Merih Demiral’ın uygunsuz davranışlarda bulunduğu iddiasıyla ilgili olarak bir soruşturma açılmıştır” ifadeleri kullanıldı.
Dışişleri Bakanlığı ve Siyasi Tepkiler
Dışişleri Bakanlığı, UEFA’nın başlattığı soruşturmayı kabul edilemez olarak nitelendirerek, “Bir spor müsabakasındaki sevinç kutlaması sırasında, tarihi ve kültürel bir sembolün, hiç kimseyi hedef almayan biçimde kullanılmasına yönelik siyasi amaçlı tepkileri kınıyoruz” açıklamasında bulundu. Alman İçişleri Bakanı Nancy Faeser ise, “Türk aşırı sağcıların işaretlerinin bizim stadyumlarımızda yeri yok” diyerek tansiyonu yükseltti.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, UEFA’nın kararına sert tepki göstererek, “Merih evladımızın fileleri havalandırmasını müteakiben yaptığı bozkurt işareti Türk milletinin dünyaya mesajı olup, UEFA’nın bu kapsamda soruşturma başlatması hem maksatlı hem de provokatif bir harekettir” dedi.
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik ise, “Irkçılık ve faşizm arayanların Avrupa’da son zamanlarda farklı ülkelerdeki seçim sonuçlarına odaklanmaları yerinde olacaktır” ifadelerini kullandı.
Peki UEFA'nın "uygunsuz davranış" olarak nitelendirdiği bozkurt işaretinin kökeni nereye dayanıyor? Bu olaylar sonrası ortaya çıka Atatürk'ün bozkurt işaretli fotoğrafı gerçeği ne kadar yansıtıyor?
Bozkurt İşaretinin Tarihi ve Anlamı
Yusuf Halaçoğlu, bozkurt sembolünün Türk tarihi ve kültüründeki yerini ve bu sembolün yanlış anlaşılmalarını değerlendirerek önemli açıklamalarda bulundu. Halaçoğlu, bozkurt sembolünün Selçuklu döneminden bu yana var olduğunu ve birçok kültürel eserde karşımıza çıktığını belirtti. "Selçuklularda bile bozkurt motifi vardı. Mesela, Bünyan Eski Camii'nin kapısında bozkurt motifi bulunmaktaydı," diyen Halaçoğlu, bu sembolün Türklerin doğal sembolü olduğunu vurguladı.
Ergenekon Destanı'nda bozkurtun Türklerin öncüsü ve rehberi olarak yer aldığını hatırlatan Halaçoğlu, bu sembolün herhangi bir siyasi partiye mal edilmesinin yanlış olduğunu ifade etti.
Bozkurt sembolünün Türk mitolojisi ve tarihi açısından büyük bir öneme sahip olduğunu vurgulayan Halaçoğlu, bu sembolün Ergenekon Destanı'nda Türklerin yol göstericisi ve koruyucusu olarak yer aldığını söyledi. "Selçuklu döneminde cami kapılarında bile yer alan bu motif, Türklerin doğal sembolü olarak kabul edilmiştir," diyen Halaçoğlu, Romulus ve Remus'un kurt tarafından emzirildiği efsanesine de atıfta bulunarak, Roma'da bile benzer sembollerin görüldüğünü belirtti.
Halaçoğlu'dan Merih Açıklaması
Halaçoğlu Euro 2024'te yaşanan "bozkurt" olayla ilgili ise "Kendi özüne dönmemiş bir millet, kendi kültürüne sahip olmayan bir millet, Atatürk'ün dediği gibi başka milletlerin avı olur. Korkmamak lazım. Biz Türküz ve bu ülkenin hiçbir ferdi Türk olmanın gururunu taşımaktan vazgeçmemelidir. Atatürk ne diyordu? "Büyük Türk milleti." Atatürk'e karşı çıkmalarının sebebi de budur çünkü Türk dediği için karşı çıkıyorlar. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Dışişleri Bakanlığı gereken girişimleri yapmak zorundadır." dedi.
Atatürk ve Bozkurt İşareti
Yaşanan bu gelişmelerin ardından sosyal medya da Atatürk'ün bir görseli paylaşılmaya başlandı. Bu görselde Atatürk'ün bozkurt işareti yaptığı görünüyor. Bu görselin gerçekliği tartışılırken Atatürk'ün bozkurt işareti ile ilişkisi merak konusu oldu. Bunun hakkında Halaçoğlu'nun açıklamalarının yanında, Samimi Haber olarak Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Başkan Yardımcısı Safa Yenice ile de görüştük.
Halaçoğlu, Atatürk’ün direktifleriyle 1936'da Kahramanmaraş Kalesi'ne bayrak tutan bozkurt heykelinin yapıldığını hatırlattı. "1936'da ne Milliyetçi Hareket Partisi vardı ne de başka bir parti. Bu sembol, Türklerin milli ve kültürel sembolüdür," diyen Halaçoğlu, Atatürk'ün bozkurt motifli pullarının da bulunduğunu ekledi.
Atatürk'ün Göktürk Kağanlığı ile ilgili çalışmaları olduğunu ve Türk Ocakları'nın 1912'de kurulduğunda sembol olarak bozkurtu benimsediğini söyleyen Halaçoğlu, "Atatürk, Türk milletinin kökenlerini ve kültürel mirasını her zaman önemsemiştir," diye konuştu.
Yenice: Bozkurt işareti zaferin anlamını daraltıyor
Safa Yenice ise, Merih Demiral’ın maç sonrasında söylediği “Ne Mutlu Türküm Diyene” sözünü hatırlatarak bu ifadenin milli maçta kazanılan zaferi tarif etmek için daha kapsayıcı olduğunu vurguladı.
Bunun dışındaki yapmış olduğu sembol hareketin, kazanılan zaferin anlamını daraltacağı üzerinde durdu. Yenice, Demiral’ın “Ne Mutlu Türküm Diyene” ve “Hep beraber Türk ulusu olarak kazandık” sözleriyle çok güzel bir mesaj verdiği üzerinde durarak bozkurt işaretiyle bu yaptığı değerlendirmeyi daralttığını belirtti.
Ayrıca Milli Mücadele sonrası H. C. Armstrong’un yazdığı Bozkurt adlı, Milli Mücadele’ye ve Atatürk’e iftiralar atan esere atıfta bulunan Yenice, Atatürk’ün sağlığında bu kitaba bir yanıt verildiğini söyleyerek bu sembolün Türkiye dışında yanlış anlaşılabileceği hatırlatmasında bulundu.
Bozkurtun önemli bir sembol olduğunu söyleyen Yenice, Türk milleti kavramının Atatürk’ün sağlığından itibaren tüm ulusu birleştiren bir anlam kazandığını söyleyerek onun dışında sembollerin konuyu mecrasından çıkardığını belirtti.
Türk milletinin Atatürk milliyetçiliğiyle birleştiğini ifade eden Yenice, şu an Türkiye’nin bir “karşı devrim sürecinde” olduğunu öne sürerek Atatürkçü düşüncenin bağımsızlıkçı yapısının bilimsel, eğitsel ve Türkiye’yi çağdaşlaştırma yolundaki ilkelerinin ülkemiz için yeterli olduğunu belirtti.
Türkiye Cumhuriyeti var olmadan önceki kültürel simgeleri saygıyla karşıladıklarını belirten Yenice, milli maç sonrasında bu sembolün kullanılmasını bir talihsizlik olarak gördüklerini söyledi. Demiral’ın yabancı milletlerin formasını giymesine rağmen onların ulusal takımlarına gitmeyen Türk milli takımını tercih eden yurtsever bir insan olduğunu dile getiren Yenice, bu şekilde bir sembolü kullanmasının uygun olmadığını söyledi.