Medeniyetler beşiği Türkiye’de yeni keşfedilen ya da devam eden kazılarda ortaya çıkan gelişmeler, tarihi yeniden yazdırıyor. Göbeklitepe ile birlikte insanlığın geçmişi yeniden ele alınmıştı. Ancak Şanlıurfa’daki Taş Tepeler olarak bilinen bölgedeki 13 tepe yanında, Mardin, Ankara, İzmir'de devam eden kazılarla tarih yeniden değişecek.
Efes'te yüz yıllık kazı
İzmir'in Selçuk ilçesinde bulunan Efes Antik Kenti 1860'lı yıllardan beri kazılıyor. Buna rağmen hâlâ yarısı bile ortaya çıkarılamadı. Kazılarda şehrin tarihi 7, yakındaki bir höyüğün tarihi ise 8 bin 200 yıl geriye kadar götürülebildi. Efes'ten elde edilen bilgiler, özellikle erken dönem Antik Çağ tarihin yeniden yazılmasını sağlayacak.
İnsanlığın sırrı taş tepeler
Şanlıurfa'da bulunan ve toplu olarak 'Taş Tepeler' ismiyle bilinen, bölgede yapılacak kazılarla tarihin yeniden değişme bekleniyor. Bölgede devam eden kazılar, insanlığın geçmişine ilişkin çok önemli bilgiler verecek. Dinler, tarım, kentleşme, sanat ve siyasi yapılarla ilgili, yeni bilgilere ulaşılacak. Karahantepe'de hayvan heykelleri yanında 2,3 metrelik insan heykeli de bulunmuştu.
'Tarihin sıfır noktası'
"Tarihin sıfır noktası" olarak nitelenen Şanlıurfa'daki Göbeklitepe'de 12 bin yıllık bir arkeolojik kalıntı ortaya çıkarıldı. Özellikle insanlığın yerleşik hayata geçişi hakkındaki teorilerin yeni baştan ele alınmasına neden oldu. TRT Haber'den Uğur Becerikli’nin çalışmalara ilişkin derlediği habere göre tarihi değiştirecek arkeolojik alanlar, Göbeklitepe ile sınırlı değil.
Neolitik Çağ'a ışık tutacak
Mardin'in Dargeçit ilçesinin Ilısı Mahallesi'nde yer alan ve 'Boncuklu Tarla' olarak bilinen alan, Neolitik Çağ'a ait kalıntılarıyla dikkatleri üzerine çekti. 2012'de kazılmaya başlanana ve henüz yarısı bile kazılamamış olsa da özellikle buğday ve arpa tarımına ilişkin önemli bulgulara ulaşıldı. Boncuklu Tarla kazıları ile Göbeklitepe'den bin yıl öncesine dair verilere ulaşılması bekleniyor.
Çorum'da bilinmeyen dil ortaya çıktı
Çorum Boğazköy Hattuşa'da devam eden kazılarda daha önce varlığı bilinmeyen bir gölet (baraj) ve varlığı unutulmuş Kalaşmaca diline ait arkeolojik verilere ulaşılmıştı. Turizm açısından önemli bir ziyaret noktası olması yanında yeni keşiflerle, Hattuşa kazıları güncelliğini hiç yitirmiyor. İstanbul'da da 2018'den beri Haydarpaşa ve çevresinde devam eden kazılar, sadece Osmanlı ve Bizans dönemine değil, şehrin 9 bin yıl öncesine de ışık tutacak.
Batı'nın gözü Tavium'da
Yozgat'ta bulunan Tavium Antik Kenti, 2000 yılında kazılmaya başlanmıştı. 6 bin yıllık tarihe sahip olduğu anlaşılan Tavium, Roma, Hitit ve Galat, Frig medeniyetlerine ait önemli keşiflerin yapılmasını sağlayacak. Ancak Tunç Çağı'na ait eserler de bulundu. Alman, İrlandalı ve İskoçların atalarının da bu bölgede yaşadığına ve göçlerle Avrupa'ya geçtiğine ilişkin tezler öne sürülüyor.
En eski İncil bulunabilir
Mardin Midyat'ta tesadüfen bulunan yeraltı şehri, içindeki ibadethaneler, tahıl depoları, su kuyuları ile dikkatleri üzerine çekiyor. Henüz yüzde 10'dan daha azı kazılabilen yeraltı şehrinde, özellikle erken dönem Hıristiyanlıkla ilgili önemli veriler elde edilebilir. Aynı şekilde İznik Konsülü (M.S. 325) öncesi İncil örneklerine rastlanabilme ihtimali nedeniyle de bu kazıya ayrı bir önem veriliyor.
Gordion'un gizemi çözülecek
Frig Kralığı'nın başkenti Gordion'daki kazı çalışmaları, Ankara Polatlı'da devam ediyor. Kral Midas tümülüsü ve mozaikler ortaya çıkarıldı. 2022'de ise ilk kez 'Gordion' isminin geçtiği bir yazıt bulundu. Dünyada en uzun süreli yerleşim yerinden biri olan Gordion, 4 bin 500 yıllık bir tarihi aydınlatacak. Dünyanın en eski ahşap binası, en eski taş mozaikler, ahşap mobilyalar örnekleri burada bulundu.
