İngiliz basını: ABD'den Türkiye’ye yaptırım uyarısı
İngiliz Financial Times (FT) gazetesi, Washington’ın, Moskova'nın ordusu için hayati önem taşıyan ABD askeri teçhizatının Rusya'ya ihracatını kısıtlamaması halinde bunun "sonuçları" olacağı konusunda Türkiye’yi uyardığını iddia etti.
Gazeteye göre uyarı, ABD Ticaret Bakan Yardımcısı Matthew Axelrod’un geçen hafta gerçekleştirdiği Türkiye ziyaretinde yapıldı.
Buna göre Washington, Moskova ordusu için hayati önem taşıyan ticaretin sınırlandırılması konusunda Ankara'dan daha fazla eylem bekliyor.
ABD Ticaret Bakanlığı bünyesinde, ulusal güvenliği tehdit edecek ‘hassas teknolojileri’ Amerika'nın düşmanlarının elinden uzak tutma hedefine hizmet eden ekibe liderlik eden Matthew Axelrod, ‘yasadışı ticareti durdurma çabalarının bir parçası’ olarak 30 Temmuz’da Ankara ve İstanbul'da Türk yetkililer ve yöneticilerle bir araya geldi.
FT’nin üst düzey bir ABD Ticaret Bakanlığı yetkilisine dayandırdığı haberine göre Axelrod’un Türkiye’ye mesajı, Ukrayna'daki savaş için çok önemli olan Amerikan menşeli çipler ve diğer parçaların Moskova’ya ticaretini engellemek için daha fazla çalışması gerektiğiydi.
Matthew Axelrod : ABD’nin Türkiye'ye ihtiyacı var!
Axelrod, Financial Times'a yaptığı açıklamada, "ABD teknolojisinin Rusya'ya yasadışı akışını durdurmamıza yardımcı olması için Türkiye'ye ihtiyacımız var" dedi.
"Türk ticaret bakanlığı yetkililerinin engelleme çalışmalarında hızlı bir şekilde ilerleme görmemiz gerekiyor, aksi takdirde ihracat kontrollerimizden kaçanlara yaptırımlar uygulamaktan başka seçeneğimiz kalmayacak," diye ekledi.
ABD-Türkiye ilişkileri
FT, Washington'un uyarısının, Türkiye'nin Rusya ile güçlü ticaret bağlarını sürdürme kararının iki NATO müttefiki arasındaki ilişkileri nasıl zedelediğinin son işareti olduğunu belirtti.
ABD, AB ve diğer batılı ortaklar, Ukrayna savaşının başlamasından bu yana Rusya’ya yönelik kapsamlı yaptırımlar uyguladığına işaret eden gazetede, “Ancak Türkiye, kısıtlamaları reddetti ve savaş başladığından beri ülkeyle ticareti artırdı” ifadeleri yer aldı.
ABD’nin endişelerine yer verilen haberde, “özellikle Türkiye'nin, işlemciler, hafıza kartları ve amplifikatörler de dahil olmak üzere batı yapımı elektroniklerin ihracat kontrollerini ihlal ederek Rus füzelerine ve insansız hava araçlarına ulaşmasının önemli bir merkezi haline gelmesinden endişe duyuyor. Ordu techizatları ve askeri ekipmanlar da bir diğer önemli endişe alanı” olduğu vurgulandı.
ABD’nin ilk Hamas uyarısı
Haberde ayrıca ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Mali İstihbarattan Sorumlu Müsteşarı Brian Nelson, geçen yıl sonunda ülkeye yaptığı ziyaret hatırlatılarak, “Türkiye'nin askeri bağlantılı mal ticaretinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdiği” belirtildi.
Aynı içinde ikinci defa gelen Nelson, Kasım ayında yaptığı ziyarette Türkiye’den, bazı Rus kuruluşlarına ve Hamas’ın mali faaliyetlerine yönelik tek taraflı ABD yaptırımlarına uymasını istemişti. Bu ziyaret, İsrail’in Gazze’de başlattığı soykırım saldırılarında çoğu çocuk ve kadından oluşan onbinlerce sivili katlettiği süreçte gerçekleşmişti.
FT’den Türkiye’ye yönelik ABD yanlısı iddialar
ABD, AB, İngiltere ve Japonya’dan oluşan müttefiklerin Ukrayna'daki savaş gerekçesiyle ekonomik savaş yürüttüğü Rusya’ya ihrac edilen “yüksek öncelikli olarak” gördüğü askeri uygulamalara sahip yaklaşık 50 ürün kategorisindeki ticareti hedeflemek için sene başında bir araya geldi. Ticaret bakanlığı yetkilisine göre burada da Türkiye, Çin'in ardından Rusya'ya gönderilen yüksek öncelikli ABD menşeli malların dünyadaki ikinci büyük kaynak olarak tanımlandı.
Yetkili, Axelrod'un Türk hükümetine bu ticaretin "acil bir sorun" olduğunu söylediğini ve Ankara'yı "ABD kontrolündeki ürünlerin Rusya'ya aktarılmasına ilişkin bir yasağı kabul etmeye ve uygulamaya" çağırdığını söyledi. Moskova'nın ABD parçalarına erişmek için "Türkiye'nin ticaret politikasını istismar etmeye çalıştığını" da sözlerine ekledi.
Yetkili ayrıca, ABD Ticaret bakanlığının 18 Türk şirketini “yaptırım listesine" eklediğine işaret ederek, "ilerleme olmadığı sürece bundan sonra daha fazlasını görmeyi bekleyebilirsiniz" dedi.
Hazine Bakanlığı da, Rusya'nın askeri-endüstriyel kompleksine tedarik sağladığı iddiasıyla çok sayıda Türk şirketine ayrı ayrı yaptırım uyguladı.
FT, Türkiye Ticaret Bakanlığı’nın ABD'nin iddialarına ilişkin yorum yapmayı reddettiğini iddia ediyor.
FT, yazıda Türkiye ile ilgili iddialarına devam ederek, Türkiye’nin Rusya'ya direk veya Azerbaycan ve Kazakistan gibi aracı ülkeler üzerinden gönderilen “yüksek öncelikli askeri bağlantılı” malların ihracatında, savaş başladığından beri patlama yaşandığını belirtti.
Türk gümrük verilerine dayandırdığı hesaplamalarını paylaşan FT’ye göre, bu yılın ilk altı ayında 2022'deki aynı dönemdeki 27 milyon doların çok üzerinde 85 milyon dolar kaydetti.
FT iddialarını daha da arttırarak, “bu akışların büyük bir kısmı, kaybolan ve iddia edilen varış yerlerinin pazarlarına girmeyen malların "hayalet ticareti"nin bir parçası olabilir” değerlendirmesi yaptı.
FT bunu, Türkiye'nin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan'a hassas mal ihracatındaki büyük artış olduğunu, bu ülkelerde bildirilen bu tür malların ithalatında bir artışa yol açmadığını iddia etti.
“Yine de Türkiye'nin askeri bağlantılı mal ihracatı, 2023'te belirlenen zirvelerden bir miktar gerilemiş görünüyor.” diyen FT, bu düşüşü de, Joe Biden yönetimi Hazine Bakanlığının, yaptırım uygulanan Rus şirketleriyle işlem yapan yabancı finans şirketlerine, doğrudan Rusya'nın askeri-endüstriyel üssüyle çalışıyormuş gibi davranma yetkisi veren bir yürütme emrine bağladı.
Ticaret yetkilisine göre, sertleşen duruş aynı zamanda Rusya'nın Türkiye'den ABD menşeli malları ithal etmek için ödemesi gereken maliyetleri de önemli ölçüde artırdı ve şunları ekledi: "Son zamanlarda bazı ilerlemeler oldu... ancak bu yeterli değil, çünkü hâlâ çok yüksek."
